نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 15 صفحه : 223
عاجل مىخواهند.گفتند [1]:اين [2]در نضر بن الحارث آمد چون گفت: فَأَمْطِرْ عَلَيْنٰا حِجٰارَةً مِنَ السَّمٰاءِ [3]... ،و گفت: عَجِّلْ لَنٰا قِطَّنٰا قَبْلَ يَوْمِ الْحِسٰابِ [4].
وَ لَوْ لاٰ أَجَلٌ مُسَمًّى ،و اگر نه وقتى است[مسمّى] [5]،نامزد كرده در نزول عذاب به ايشان.عبد اللّه عبّاس گفت:معنى آن است كه [6]،من وعده دادم تو را كه در عهد تو عذاب استيصال نكنم و عذاب كافران عهد تو تا قيامت نكنم،بيا نه قوله:
بَلِ السّٰاعَةُ مَوْعِدُهُمْ [7]الآية.ضحّاك گفت:اگر نه آنستى كه ايشان را اجلى هست مسمّى از مدّت عمر هريك [8]كه نهادهام و نبشته [9].
و گفتند:مراد به أَجَلٌ مُسَمًّى ،روز بدر است،يعنى تأخير عذاب ايشان كردهام تا روز بدر. لَجٰاءَهُمُ الْعَذٰابُ ،«لام»جواب«لو لا»است،عذاب به ايشان آمدى و ايشان را ناگاه گرفتى.و نصب«بغتة»بر حال است. وَ هُمْ لاٰ يَشْعُرُونَ ،و اين «واو»هم حال است،در حالى كه ايشان بىخبر بودندى از آن.
يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذٰابِ ،تعجيل مىكنند تو را به عذاب. وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكٰافِرِينَ ،و دوزخ محيط است و گرد [10]كافران در آمده است.
يَوْمَ يَغْشٰاهُمُ الْعَذٰابُ ،عامل در«يوم»،«محيطة [11]»باشد يا فعلى مقدّر،نحو:
اذكره [12]،و اين احاطت دوزخ در روزى بود كه عذاب ايشان را بپوشد از بالاى سر ايشان و از زير قدم ايشان. وَ يَقُولُ [13]ذُوقُوا ،اهل كوفه خواندند و نافع:«و يقول»، بالياء،يعنى يقول اللّه،خداى گويد [14].و باقى قرّاء به«نون»،يعنى ما گوييم [15]،و معنى يكى باشد. ذُوقُوا مٰا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ،بچشى آنچه كرده بودى.