و در قانع و معترّ خلاف كردند،عبد اللَّه عبّاس و ليث و مجاهد گفتند:قانع آن بود كه قناعت كند به آنچه به او دهى،[50-ر]و سؤال و الحاح نكند،و معترّ آن بود كه به [1]تو بگذرد و تعرّض نكند.

عكرمه و ابراهيم و قتاده گفتند:قانع آن باشد كه به نزديك ذبح بنشيند [2]آنجا سؤال نكند،و معترّ سايل باشد كأنّه يعترّ ان [3]يتعرّض بالسّؤال [4].بر اين تأويل قانع از قناعت باشد و آن تعفّف و ترك سؤال باشد.سعيد جبير گفت و كلبى:قانع سايل باشد،من القنوع،و هو السّؤال،يقال:قنع يقنع اذا رضى قناعة،و قنع قنوعا اذا سأل، قال الشّاعر-و هو الشّمّاخ:

لمال المرء يصلحه فيغني مفاقره اعفّ من القنوع
و قال لبيد:

و اعطانى المولى[على] [5]حين خلّتي اذا قال ابصر خلّتي و قنوعي
زيد بن اسلم گفت:قانع درويش باشد،و معترّ صديق زاير كه او را ذبيحه‌اى نباشد،به خانۀ دوستى شود كه او را ذبيحه‌اى باشد به طمع آن.و معنى معترّ، معترض [6]باشد،يقال:اعتره و اعتراه و عراه بمعنى اذا تعرّض له.و حسن بصرى خواند:

و المعتري. كَذٰلِكَ سَخَّرْنٰاهٰا لَكُمْ ،ما اين بهايم را مسخّر شما كرده‌ايم چنين كه مى‌بينى،تا همانا شما شاكر شوى و شكر نعمت من كنى.

لَنْ يَنٰالَ اللّٰهَ لُحُومُهٰا وَ لاٰ دِمٰاؤُهٰا ،يعقوب خواند:لن تنال،و لكن تناله به«تاء» در هر دو جاى،و باقى قرّاء به«ياء [7]».خداى تعالى[گفت] [8]:گوشتها و خونهاى آن ذبيحه به خداى نرسد،اين براى آن گفت كه در عرب در جاهليّت خون ذبيحه كه بكشتندى خون آن در ديوار كعبه ماليدندى بر وجه تقرّب،خداى تعالى گفت:گوشت و خون آن به خداى نرسد كه شما به خون آن تقرّب كنى به خداى،و لكن آنچه از شما به خداى برسد پرهيزگارى و اجتناب معاصى باشد و صدق نيّت و خلوص اعتقاد.