نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 12 صفحه : 69
باشد؟اين مثل ياست كه خداى [1]زد اصنام بىحيات [2]بىقدرت بىعلم را با خود كه قادر بىآلت است و عالم بر كمال است و حيّ بىآفت است.قادر است بر هرچه خواهد چنان كه خواهد.اين دو بهم راست نباشند [3]،يعنى كدام عاقل باشد كه عبادت خداى موصوف به اين صفات كمال رها كند و بت پرستد؟و گفتهاند:مثل مؤمن و كافر زد چنان كه گفتيم در آيت اول و هر دو وجه محتمل است-و اللّه أعلم بمراده.و قوله: وَ هُوَ كَلٌّ ،فالكلّ،الثّقل.آنگه بر سبيل مبالغت وصف كرد مرد را به [4]مصدر،كقولهم:بسر [5]و عدل و صوم.و كلّ عن الامر [6]،اذا ثقل عنه فلم ينبعث اليه كلاّ.و كلّ لسانه،إذا ثقل فلم ينبعث فى الكلام.و كلّ الرّجل من الإعياء كلالا [بهذا المعنى،و كلّ السّكّين كلولا] [7]،و كلّة إذا لم يطّرد.پس أصل همه يكى است.
عطا گفت:آيت در ابىّ خلف آمده و در حمزۀ عبد المطّلب.
وَ لِلّٰهِ غَيْبُ السَّمٰاوٰاتِ ،آنگه گفت،خداى راست علم غيب در آسمانها و زمينها و او مختص است به علم غيب و جز او نداند. وَ مٰا أَمْرُ السّٰاعَةِ ،و كار قيامت نيست، در سرعت،الّا چنان كه يكى از شما چشم برهم زند،يا نزديكتر.و اين تشبيهى است بر سبيل مبالغت و خداى بر همه چيز قادر است از اين و جز اين [8].آيت در كافرانى آمد كه استعجال مىكردند قيام ساعت را و از رسول-عليه السّلام- مىپرسيدند كه: أَيّٰانَ مُرْسٰاهٰا [9]،كى خواهد بود؟[گفت،بگوى اى محمّد كه:
اين غيب است و غيب جز خداى نداند،جز آن است كه زود خواهد بود] [10]از [11]چشم زخم زودتر خواهد بودن [12]بر طريق مثل [13].