نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 12 صفحه : 213
سر صلاح شوى،خداى بيامرزد شما را كه [1]آمرزندۀ توبهكاران است.و فايدۀ«كان»، آن است كه گفتيم چند جاى،كه معنى آن است كه:لم يزل كذلك.
سعيد جبير گفت:آيت در حقّ كسانى است كه از ايشان در حقّ مادر و پدر هفوتى باشد و غرض ايشان خير بود و اگر [2]ايشان كاره باشند آن را خداى تعالى بيامرزد آن [3].و مفسّران در معنى«اوّاب»،خلاف كردند:سعيد مسيّب گفت:آن بود كه گناه كند پس توبه كند،پس گناه كند پس توبه كند.سعيد جبير گفت:اوّاب، رجّاع باشد،يعنى كثير الرّجوع.مجاهد گفت:آنان باشند كه گناه خود ياد كنند در خلوت استغفار كنند از آن.عمرو بن دينار گفت:آن باشد كه چون جايى بنشيند در آن مجلس حديثها رود و گفتاگوى [4]،چون بر خواهد خاستن [5]،گويد:بار خدايا بيامرز ما را از آنچه در اين مجلس گفتيم و كرديم.و اوّاب،فعّال باشد من آب [6]اذا رجع، قال عبيد بن الابرص:
و كلّ ذى غيبة يؤوب و غائب الموت لا يؤوب عمرو بن شرحبيل گفت:تسبيحكنندگان باشند،و اين روايت سعيد جبير است از عبد اللّه عبّاس،گفت:دليلش قوله تعالى: يٰا جِبٰالُ أَوِّبِي مَعَهُ... [7]اى سبّحى.
والبى گفت از عبد اللّه عبّاس [8]:مطيعان و محسنان باشند.قتاده گفت:نماز كنان باشند،بيانش آنكه از اميرالمؤمنين -عليه السّلام-روايت كردند كه:مردى به نزديك رسول آمد،گفت:يا رسول اللّه!گناهى كردم [9]و نمىدانم كه از آن گناه چگونه توبه كنم؟و برآن پشيمانم.گفت [10]:تا آن گناه كردى نماز كردى هيچ؟گفت:بلى! گفت:نماز توبه باشد از گناه:چه او رجوع است با درگاه خداى تعالى.محمّد بن المنكدر گفت:آنان باشند كه نماز نافله كنند،ميان نماز شام و خفتن.
روايتى دگر [11]از سعيد جبير آن است كه گفت:«اوّاب»كثير الدّعاء باشد، قوله:
وَ آتِ ذَا الْقُرْبىٰ حَقَّهُ ،گفت:بدهى هر خويشى را حقّش،مراد صلت رحم است و برّ