مثل [1]آن كنى كه ايشان كرده باشند شما را.و لفظ«عقوبت»في قوله: بِمِثْلِ مٰا عُوقِبْتُمْ بِهِ ،مجاز است چه آن از ايشان ابتدا بود و ابتدا عقاب نباشد،عقاب آن بود [2]كه عقيب [3]فعلى [4]باشد بر وجه استحقاق جز كه براى ازدواج لفظ آن را«عقاب» خواند،مثل قوله: وَ جَزٰاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهٰا... [5]،و قوله: فَمَنِ اعْتَدىٰ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ... [6]،و اين را نظاير بسيار است.و اگر صبر كنى، لَهُوَ خَيْرٌ لِلصّٰابِرِينَ ،آن بهتر باشد [7]صابران را.رسول-عليه السّلام-گفت:صبر كنم و آنچه عزم كرده بود [8]رها كرد.عبد اللّه عبّاس و ضحّاك گفتند:اين از پيش نزول سورت براءة بود.[آنگه [9]خداى تعالى رسول را فرموده بود كه قتال با آن‌كس كن كه او با تو قتال كند و ابتدا به قتال مكن] [10]چون سورت براءة فرود آمد و خداى تعالى جهاد فرمود،اين آيت منسوخ بكرد.

آنگه او را حثّ كرد بر صبر كردن و ترغيب كرد،گفت: وَ اصْبِرْ ،صبر كن كه صبر تو [11]نيست مگر به خداى،اى بمعونة اللّه و توفيقه،به توفيق خداى [12]توانى كردن [13]. وَ لاٰ تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ ،و دلتنگ مباش بر اعراض و عدول ايشان از تو. وَ لاٰ تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمّٰا يَمْكُرُونَ ،و مباش در تنگى از مكرى كه ايشان مى‌كنند.ابن كثير خواند اين جا و در سورة النّمل:«فى ضيق»به كسر«ضاد»و باقى قرّا به فتح [14]خواندند.بعضى گفتند:دو لغت است به يك معنى.و بعضى فرق كردند،گفتند:

الضيق فى القلب و الصّدر [15]،و الضيق في المعاش [16]و المساكن.و أبو عمرو گفت، بصريان گفتند:ضيق به فتح،غم باشد و به كسر،شدّت.فرّاء گفت،كوفيان گفتند:هر