نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 10 صفحه : 9
لتريبنى،حديث تو مرا به تعجب [1]همى آرد،يعنى نيكو مىآيد مرا،و لكن دست تو مرا به شك مىافگند.گفت:چرا؟گفت:براى آنكه گمان مىبرم كه [2]در دزدى بريده باشند!گفت:يا اعرابى!اين دست چپ است.گفت:پس چه باشد؟گفت:
دزد را دست راست برند،گفت:ندانم من تا كدام دست برند،راست يا چپ؟زيد گفت:صدق الله حيث يقول: اَلْأَعْرٰابُ أَشَدُّ كُفْراً وَ نِفٰاقاً وَ أَجْدَرُ أَلاّٰ يَعْلَمُوا حُدُودَ مٰا أَنْزَلَ اللّٰهُ عَلىٰ رَسُولِهِ وَ اللّٰهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ،و خداى تعالى عالم است به احوال ايشان، حكيم است در اجراى احكام برايشان [3]حقتعالى گفت:اعراب نيز بر دو قسمتاند:بعضى از ايشان آنانند كه: يَتَّخِذُ مٰا يُنْفِقُ مَغْرَماً ،كه آنچه نفقه كنند در سبيل خداى غرامت و تاوان [4]شمارند.و«من» در اوّل آيت تبعيض راست،و«مغرم»مصدر است بمعنى الغرامة،و«غرم»و «غرامت»لزوم نايبهاى [5]باشد در مال بىجنايتى و منه قوله: ...إِنَّ عَذٰابَهٰا كٰانَ غَرٰاماً [6]،اى لازما،و الغرام الحب اللازم،و قال [7]:
و إن غرامي فوق كل غرام و الغريم،كل واحد من المتداينين،و الجمع غرماء،و غرمته،اى الزمته في ماله.
وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوٰائِرَ ،و تربص،انتظار عاقبت چيزى باشد،و گوش آن مىدارند تا دايرهاى از دوائر بد بر شما گردد.و دوائر،عواقب مذمومه باشد.فرّاء و زجاج گفتند:انتظار مرگ يا قتل ايشان مىكردند.آنگه حقتعالى گفت:آنچه بر ايشان مىاندازند بر خود برند [8]و آنچه بديشان مىخواهند به خود بينند. عَلَيْهِمْ دٰائِرَةُ السَّوْءِ ،برايشان دايرۀ بد باشد.ابن كثير و ابو عمرو خواندند:عليهم دائرة السوء،به ضم«سين»،و باقى قرّاء به فتح«سين».و چون به فتح خوانى به معنى مصدر باشد، نحو قوله: وَ ظَنَنْتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ... [9]،و چون به ضمّ خوانى،اسم باشد،و دايره خود بد