تعال فان عاهدتني لا تخونني نكن مثل من يا ذئب يصطحبان
و به نزديك اصحاب عموم موضوع است عموم را چون شرط باشد يا استفهام،و به نزديك ما صالح بود عموم [1]و خصوص را.

وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ،يعنى روز قيامت،و به آن اين روز را روز بازپسين خواند كه از پس آن دگر شب نباشد تا روزى دگر بود از پس او. وَ عَمِلَ صٰالِحاً ،و عمل نيكو كند از اداى واجبات و سنن و اجتناب قبايح. فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ ،«فا»براى جواب شرط آمد،اگر گويند:خبر«انّ»كجاست؟و جزاى شرط كدام است؟ جواب آن است كه:«فلهم اجرهم»،جمله‌اى است از مبتدا و خبر،هم در محلّ خبر «انّ»،و هم در محلّ جزاى شرط.و مَنْ آمَنَ [94-پ]كه شرط است مبتداى دوم است،وزن [2]اين از كلام چنين بود:انّ الّذين دخلوا داري من سلّم علىّ فله درهم، براى مشابهتى كه مبتدا و خبر را به شرط و جزا هست،جواب هر دو به جمله بازآيد، و وجه مشابهت [3]است كه هيچ دو مستقلّ نيستند،مبتدا بى‌خبر نباشد و شرط بى‌جزا، و اين مسئله پيش از اين مشروح‌تر گفته شده است.

وَ لاٰ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لاٰ هُمْ يَحْزَنُونَ ،گفته‌اند معنى آن است كه:ترسى نيست برايشان در آنچه از پيش فرستاده‌اند،و نه اندوهى در آنچه بازگذاشته‌اند،و قيل:

لاٰ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ من الخلود فى النّار، وَ لاٰ هُمْ يَحْزَنُونَ من قطيعة الملك الجبّار،و قيل: لاٰ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ ،فى الكبائر فانّي اغفرها، وَ لاٰ هُمْ يَحْزَنُونَ من الصّغائر فانّي اكفّرها،و قيل: لاٰ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ فيما تعاطوها من الاجرام، وَ لاٰ هُمْ يَحْزَنُونَ فيما اقترفوها من الآثام لما سبق لهم من الايمان و الاسلام،ايشان را از كباير خوف نباشد و نه از صغاير اندوه،چه اين مكفّر كنم،و آن مستتر.

[سوره البقرة (2): آیات 63 تا 66]
وَ إِذْ أَخَذْنٰا مِيثٰاقَكُمْ وَ رَفَعْنٰا فَوْقَكُمُ اَلطُّورَ خُذُوا مٰا آتَيْنٰاكُمْ بِقُوَّةٍ وَ اُذْكُرُوا مٰا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (63) ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذٰلِكَ فَلَوْ لاٰ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ اَلْخٰاسِرِينَ (64) وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ اَلَّذِينَ اِعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي اَلسَّبْتِ فَقُلْنٰا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خٰاسِئِينَ (65) فَجَعَلْنٰاهٰا نَكٰالاً لِمٰا بَيْنَ يَدَيْهٰا وَ مٰا خَلْفَهٰا وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ (66)

[ترجمه]

و چون هاگرفتيم پيمان شما و بداشتيم بر بالاى شما كوه طور بگيريد [4]آنچه بداديم ما شما را بنيرو،و ياد كنيد آنچه در وى است تا مگر شما