امّا كيفيّت آن‌كه چگونه بايد گفتن،بعضى گفتند،بايد گفتن:«استعيذ باللّه السّميع العليم من الشّيطان الرّجيم»،موافقت لفظ كتاب را،امّا اخبار بر اين آمده است كه:اعوذ باللّه من الشّيطان الرّجيم،و معنى آن است كه پناه با خداى مى‌دهم از ديو ملعون.و«عوذ»و«عياذ»،پناه دادن [1]باشد و«استعاذت»،پناه جستن باشد، قال الشّاعر-شعر:

و المؤمن العائذات الطّير يمسحها ركبان مكّة بين الغيل و السّند
و در«شيطان»دو قول گفته‌اند:يكى آن‌كه«فيعال»باشد،من شطن اذا بعد،يعنى از خير دور است.و قول دوم [2]آن‌كه:«فعلان»باشد،من شاط يشيط اذا غضب و خفّ فيه،و [3]قول اوّل«نون»،لام الفعل باشد و«يا»زياده،و بر قول دوم [4]، «نون»زياده باشد و«يا»عين الفعل.

و امّا«رجيم»فعيل باشد به معنى مفعول،چون:«قتيل»و«خصيب»و «رهين»و اين دو معنى دارد:يكى آن‌كه مرجوم است من قبل اللّه بالشّهب،اين ستاره‌ها كه در آسمان [5]كشيده مى‌شود كه رجم شياطين است،كما قال تعالى:

وَ جَعَلْنٰاهٰا رُجُوماً لِلشَّيٰاطِينِ [6] ...،و قوله تعالى: فَأَتْبَعَهُ شِهٰابٌ ثٰاقِبٌ ، [7]و جز اين آيات.پس شيطان مرجوم است،يعنى مرمىّ است،و الرّجم الرّمى،و منه الرّجم فى الزّنا الرّمى بالحجارة.و معنى دگر آن است كه:مرجوم،اى مقذوف من اللّه تعالى باللّعنة،من [8]قوله: وَ إِنَّ عَلَيْكَ لَعْنَتِي إِلىٰ يَوْمِ الدِّينِ [9].

اكنون طرفى [10]اخبار كه آمده است در [11]فضل استعاذه گفته شود:

روايت است از عبد اللّه عبّاس كه او گفت:اوّل آيتى كه آمد يا اوّل چيزى كه جبرئيل-عليه السلام-رسول را-عليه السلام-فرمود در باب قرآن استعاذه بود،گفت:يا