فرزندان فرزندان شما مستغرق بايد شود [1].ما گفتيم:چگونه؟گفت:شما قرآن ندانيد [2]تا تفسير و معنيش و اعرابش ندانيد [3]،و محكم و متشابه و حلال و حرام و ناسخ و منسوخش ندانيد،و اگر به اين مشغول شويد از كلام فضيل و جز فضيل مستغنى گرديد.آنگه گفت:اعوذ باللّه من الشّيطان الرّجيم، بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ ،... يٰا أَيُّهَا النّٰاسُ قَدْ جٰاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ شِفٰاءٌ لِمٰا فِي الصُّدُورِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ [4].

از سفيان ثورى شنيدند كه مى‌گفت كه:آه!كه ما عمر خود در ظهار و ايلاء صرف كرديم،و كتاب خداى تعالى با پس پشت انداختيم،ما فردا پيش خداى تعالى چه حجّت آريم!

فصل

در معنى تفسير و تأويل

ابن دريد گفت:اصل اين[كلمه] [5]از«تفسره»است،و آن آب بيمار باشد كه بر طبيب عرضه كنند تا در او نگرد [6]و دستور خود سازد تا به علّت بيمار راه برد،چنان كه طبيب به نظر در آن [7]كشف كند از حال بيمار،مفسّر كشف كند از شأن آيت و قصّه و معنى و سبب نزول او [8].

و ثعلب [9]گفت:اصل او من«فسرت الفرس اذا ركضتها محصورة لينطلق حصرها»،اصل او آن باشد كه اسب شكم گرفته بتازى تا بستگى‌اش گشاده شود،و معنى او نيز راجع بود با كشف.

و ابو حامد الخارزنجىّ گفت:اين كلمه مقلوب است از«سفر»،چون:«جذب