اگر گويند:فريشتگان ازچه [1]دانستند كه آدم را در آن خبر كه داد راستيگر است،و آن اسماء آن چيزهاست بر وفق راستى؟گوييم:لا بدّ باشد ازآن‌كه خداى تعالى،علمى از اعلام معجز با آن مقرون بكند كه فريشتگان عند آن صدق دعوى آدم بدانند در آنچه گفت،و در اين آيات دليل است بر فضل علم و تفضيل اهلش بر آنان كه مايۀ [2]او ندارند در علم،و تقديم فاضل بر مفضول واجب باشد.

قوله: وَ إِذْ قُلْنٰا لِلْمَلاٰئِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ ،اصل«سجود»،خضوع بود و تذلل در لغت،و نقيض او ترفّع و تكبّر باشد،يقال:سجد سجودا،و اسجد اسجادا،اى ادنى رأسه من الارض.و قيل:جعل رأسه ساجدا،قال الشّاعر:

فكلتا هما خرّت و اسجد رأسها كما سجدت نصرانة لم تحنّف
و قال آخر:

بجمع تضلّ البلق في حجراتها [3] ترى الاكم فيها سجّدا للحوافر
اى خاضعة تحت الحوافر.

و در شرع عبارت باشد از اين فعل مخصوص كه روى بر زمين نهادن است،و آن ركنى از اركان نماز است.و معنى ركن در نماز آن باشد كه آن‌كس رها كند،سواء اگر به قصد بود و اگر به نسيان،نماز با سر بايد گرفتن،و آنچه نه ركن باشد از واجبات نماز،چون به نسيان رها كند،نماز با سر نبايد گرفتن.

و سجده در شرع بر چهار وجه بود:يكى سجدۀ نماز و [4]سجدۀ قرآن،و سجدۀ سهو،و سجدۀ شكر.

امّا سجدۀ نماز اين است كه معهود است در شرع.

و سجدۀ قرآن چهار جاى واجب است،و باقى سنّت بر قارى و مستمع:در«الم تنزيل [5]»،و در«حم السّجدة [6]»،و«النّجم [7]»،و«اقرأ [8]»،و يازده جاى سنّت است.

و به نزديك ابو حنيفه و شافعى،جمله چهارده جايگاه است،و به نزديك ما پانزده.و