نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 1 صفحه : 126
مىگويد:پنج كس بودند از جهودان:كعب اشرف بود در مدينه و ابو برده در بنى اسلم،و عبد الدّار در بنى جهينه،و عوف بن عامر در بنى اسد،و عبد اللّه بن السودا [1]در شام.و«شيطان»،هر متمرّدى باشد عاتى از جنّ و انس و از هر حيوانى.و مار خبيث را شيطان خوانند،قال اللّه تعالى: كَأَنَّهُ رُؤُسُ الشَّيٰاطِينِ [2]،اى الحيات.
و عرب گويد:اتّق هذه الدّابّة فانّها شيطان [3].اسب سركش را شيطان مىخوانند.
و در خبر مىآيد كه:رسول-عليه السّلام-مردى را ديد كه از قفاى كبوترى مىرفت،و كبوتر در هوا مىپريد،گفت:
شيطان يتبع شيطانا، ديوى از قفاى ديوى مىرود.
و در كلام بعضى فصحا مىآيد:و ذلك حين ركبنى شيطاني،و اين آنگه بود كه شيطان من بر من نشست.گفتند:و ما شيطانك،شيطان تو كدام است كه بر تو نشيند؟گفت:غضبي،خشمم.و شاعر گويد-و هو ابو النّجم[28-پ]:
انّي و كلّ شاعر من البشر شيطانه أنثى و شيطاني ذكر آن شيطان را مىخواهد كه عرب آن را«تابعه»خواند،و گويد:هر شاعرى را از جن [4]تابعهاى باشد كه او را شعر تلقين كند.
قٰالُوا إِنّٰا مَعَكُمْ ،گويند:ما با شماييم،يعنى بر دين شماييم.و گفتهاند:ما تبع و انصار شماييم،ما به محمّد و قوم او فسوس [5]مىكرديم، حقتعالى جواب داد كه:
اَللّٰهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ ،خداى تعالى از ايشان فسوس [6]دارد.
امّا وجه آيت و معنى استهزا از خداى تعالى در او چند قول گفتهاند:قولى آن است كه،يجازيهم جزاء استهزائهم،ايشان را جزاى [7]استهزا كند.پس جزا را به لفظ مجزىّ عليه بر خواند براى ازدواج لفظ را،و مانند اين در قرآن و كلام عرب بسيار است،قال اللّه تعالى: وَ جَزٰاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهٰا [8]...،و دوم سيّئه نباشد و همچونين قوله: إِنْ تَسْخَرُوا مِنّٰا فَإِنّٰا نَسْخَرُ مِنْكُمْ كَمٰا تَسْخَرُونَ [9]،و قوله: فَمَنِ اعْتَدىٰ عَلَيْكُمْ