جلد اول

پيشگفتار

به نام خداى بخشايندۀ بخشايشگر

ربّ تمّم و يسّر

امروز تقريبا هيچ ترديدى نيست كه هرگونه پژوهش درستى كه بخواهد پيرامون متون گذشته،به‌ويژه آثار مربوط به گذشته‌هاى دور صورت بگيرد سزاوار است كه بر پايۀ متنهايى باشد كه با قطعيّتى نسبى بتوان گفت همان چيزى است كه مؤلّف فراهم آورده است.معمولا چنين چاپهايى با استمداد از روش علمى تصحيح متون و تكيه بر كهن‌ترين نسخه‌ها و به‌ويژه نسخه‌هاى بازمانده از روزگار مؤلّف،به دست مى‌آيد و ادّعاى مصحّح در واقع جز اين نيست كه رابطۀ پژوهنده را با صاحب اثر به طور مستقيم برقرار كند و چيزى فرا روى او بگذارد كه تا حدود زيادى به تأليف اصلى نزديك باشد.امروز محقّقان ما براساس نسخه‌هاى خطّى بر جاى مانده از روزگاران كهن با مجموعۀ ميراث فرهنگى خطير و در عين حال دگرگون شده‌اى روبه‌رو هستند كه شناختن و شناساندن آن به نسل حاضر فريضه‌اى كفائى و ملّى تلقّى مى‌گردد و چاپ و نشر يكايك آنان گام به گام ضرورت پيدا مى‌كند.و براى آن‌كه بتوانند صورتى پاكيزه و قابل اطمينان از كتابى به بازار عرضه كنند،بايد شكيبايى و آهسته كارى در پيش گيرند و از دشوارى كار و گرانى بار نهراسند،راه خود را بى‌شتاب‌كارى و از روى حوصله و صبر برگزينند و با تكيه بر اصول تصحيح و نقد متون سرانجام با مقايسه و مقابلۀ دست‌نوشته‌هاى كهن و قابل اعتماد و تامّل در سبك و سياق اين دست‌نوشته‌ها براى هميشه چاپى مناسب و در خور توجّه به دست دهند.

ترديدى نيست كه اين كار براى هميشه تنها يك‌بار ضرورت پيدا مى‌كند و چه خوب است كه در همان بار نخست تمام احتياطها و مطالعات لازم صورت گيرد و طبعى در خور و شايسته عرضه شود تا به دوباره‌كارى و صرف وقت اضافى نيازى نباشد.اتّفاق مى‌افتد در روزگارى كه نشر و چاپ متنى به دلايلى ضرورى تشخيص داده مى‌شود،نسخه‌اى كامل و مطمئن از آن متن يا در دست نيست يا پس از كوشش و استقصاى لازم،در حوزۀ اطّلاع مصحّح قرار نمى‌گيرد و زمانى ديگر فرامى‌رسد كه همان مصحّح يا كسان ديگرى بر نسخه‌هاى مضبوطتر و سزاوارترى دست پيدا مى‌كنند و به ويرايش تازه‌اى حاجت مى‌افتد،در اين صورت از دوباره‌كارى گزيرى نيست و در واقع اين كار دوباره مى‌تواند دنبالۀ كوشش پيشين تلقّى گردد.اين نكته در مورد