نسخه‌هاى روض الجنان

از تفسير بيست جلدى روض الجنان تاكنون پنجاه و سه نسخه شناسايى كرده‌ايم كه از آن ميان چهار نسخه دوبه‌دو هركدام يك دورۀ كامل تفسير را شامل مى‌شود و چهل و نه نسخۀ باقى مانده دست‌نويسهاى ناقصى است مربوط به بخشهاى گوناگون اين تفسير.سى و هشت نسخه از آن را بتدريج در درازاى چندين سال كوشش پيگير از گوشه و كنار كتابخانه‌هاى عمومى و خصوصى ايران و جهان گرد آورده‌ايم،پانزده نسخۀ باقى مانده را نيز اغلب از نزديك ديده‌ايم امّا چون متعلّق به دوره‌هاى جديد و در جنب نسخه‌هاى خوبى كه داشته‌ايم فاقد اعتبار لازم بوده است، عكسى از آن فراهم نياورده‌ايم.در اين گردآورى به يارى نيك‌مردان دانش‌پرورى پشت گرم بوديم كه نام نيكويشان زيب‌افزاى سپاس‌نامۀ اين كتاب شده است.

از بخت نيك چند نسخه از اين دست‌نويسها بسيار كهن و متعلّق به سدۀ ششم هجرى بود.نظر به اين كه ما تصحيح بخشهاى مختلف كتاب را بر مبناى همين دست‌نويسها به ترتيب قدمت آنها آغاز كرديم،توانستيم قدم به قدم با نسخه‌هاى كهن انس بگيريم و شيوۀ استوار و يگانه‌اى براى كار در پيش گيريم.همين امر ما را از انتشار مجلّدات به صورت نامرتّب ناگزير مى‌كرد زيرا هر مجلّدى كه از آن دست‌نويسى كهنه‌تر در دست بود ابتدا مقابله مى‌شد و به چاپخانه مى‌رفت.و همۀ اميد ما اين بود كه در خلال كار بتوانيم با جست‌وجوهاى مستمر نسخه‌هاى كهن‌ترى براى مجلّدات بعدى به دست بياوريم و اين درنگ و نشر نامرتّب در چند مورد(مثل جلدهاى 11 و 12)نتيجه‌اى مطلوب هم به بار آورد.هرچند كه به علّت فقدان نسخه‌هاى تاريخ‌دار مربوط به سده‌هاى ششم و هفتم ناگزير شديم در چند مجلّد به نسخه‌هاى متأخّرتر تكيه كنيم و آنها را اساس قرار دهيم،با اين حال برخى از اين نسخه‌ها هم به علّت آن‌كه از روى نسخه‌هاى كهن‌تر-گاهى مربوط به سالهاى نخستين سدۀ ششم-نوشته شده و با نسخه‌بدلهاى نسبة معتبر مقابله گرديده است،مى‌توانست تا حدودى اطمينان