نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 591
در
معنای «أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»، روایاتی نقل شده؛ همانطور که در
قرآن کریم هم در بکارگیری عقل در امور دین و دنیا و درباره فهم و بصیرت
نسبت به آیات الهی، و درباره خوف از مبدأ و معاد، آیاتی ذکر شده که ما در
اینجا، ابتدا به نقل روایات، و پس از آن، به ذکر برخی از آن آیات
میپردازیم.
نخست: روایات
1. در روایاتی از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله درباره قوله عزّ و جلّ:
«أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»، به کیفیت عمل از لحاظ بکار بردن عقل و بصیرت
و خوف از خدا در عمل، تأکید شده: «اتمکم عقلا، و اشدکم خوفا، و احسنکم
فیما امر اللّه به و نهی عنه نظرا، و ان کان اقلکم تطوعا.» [1] 2. در
روایتی از امام صادق علیه السّلام، درباره قوله عز و جلّ: «لِیَبْلُوَکُمْ
أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»، بر کیفیت عمل از لحاظ صحت عمل توأم با خشیت
از خدا، نیّت صادقانه و خلوص در عمل تأکید شده: «لیس یعنی اکثرکم عملا، و
لکن اصوبکم عملا، و انما الاصابة خشیة اللّه و النیة الصادقه. [ثم قال:]
الابقاء علی العمل حتی یخلص، اشد من العمل، و العمل، الخالص الذی لا ترید
ان یحمدک علیه احد الا اللّه عز و جلّ، و النیة افضل من العمل، الا و ان
النیة هی العمل. ثم [تلا قوله:]" قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ"؛
یعنی علی نیته.» [2] 3. در روایتی از امام رضا علیه السّلام درباره قوله
عز و جلّ: «لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»، ایشان غرض از
آزمایش الهی را، انجام تکلیف در قالب طاعت و عبادت، بیان فرموده: «و امّا
قوله عز و جلّ:" لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا"؛ فانه عز و
جلّ خلق خلقه لیبلوکم بتکلیف طاعته و عبادته، لا علی سبیل الامتحان و
التجربه؛ لانه لم یزل علیما بکل شیء.» [3]
دوّم: آیات الف- در بکارگیری عقل در امور دین و در دنیا فرموده:
آنان که دین را و ندا به نماز را بازیچه و مسخره میگیرند، گروهی هستند که اهل خرد
[1]. تفسیر نمونه، ج 24. ترجمه این حدیث در بحث: «حسن سلوک در تفاسیر» گذشت. [2]. برهان، ص 1132. ترجمه حدیث در بحث پیشین گذشت. [3]. نور الثقلین، ج 5، ص 380، حدیث 14. ترجمه حدیث در بحث قبل گذشت.
نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 591