نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 317
2. ب- تدبّر در آیات برّ به لحاظ تنوع ابعاد آن به ترتیب نزول آیات 1. 2. ب- بعد اول برّ
امرکننده به برّ در امر به برّ، باید قول و فعل او عموما، و در امر نمودن به برّ خصوصا، با هم تطبیق داشته باشد. استفهامی
را که در آیه: «أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ
أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ»، [1]
وجود دارد، خطاب توأم با سرزنش به علمای یهود است و دلالت مؤکد بر این بعد
دارد که شخص امرکننده به کار نیک و پسندیده، باید خود فاعل آن باشد. علاوه
بر آیه مذکور، خدای متعال ناخشنودی خود از عدم تطابق قول و فعل آمر را باز
با یک استفهام در سوره صف مطرح کرده است: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا
لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ.» [2]: ای مؤمنین! ای آن کسانی که ایمان
آوردهاید! چرا سخنی میگویید که خود به آن عمل نمیکنید؟ و در سوره شعراء
هم وضع و حال پریشانی احوال و سرگردانی این گروه را بیان میکند: «أَ لَمْ
تَرَ أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وادٍ یَهِیمُونَ وَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ ما لا
یَفْعَلُونَ.» [3] آیا ملاحظه نمیکنی که آنان در هر وادی و درهای
سرگردانند. البتّه، آنان سخنی را میگویند که خود بدان عمل نمیکنند.
2. 2. ب- بعد دوم برّ
هیأت کلّی برّ، در کسی است که به همه اجزای شکلدهنده عقیدتی، مالی،
عاطفی، عبادی و اخلاقی آن عمل نماید و به همه آنها فعلیت دهد: «... وَ
لکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ
الْمَلائِکَةِ وَ الْکِتابِ وَ النَّبِیِّینَ وَ آتَی الْمالَ عَلی حُبِّهِ
ذَوِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینَ وَ ابْنَ السَّبِیلِ وَ
السَّائِلِینَ وَ فِی الرِّقابِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَ
الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا وَ الصَّابِرِینَ فِی الْبَأْساءِ
وَ الضَّرَّاءِ وَ حِینَ الْبَأْسِ ...»، [4] که وضع این بعد برّ را تأیید
میکند.