نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 266
2. معنای باقیات صالحات
راغب در مفردات فرموده: بقاء، ثابت بودن شیء بر حالت اولیه بوده و ضدّ
فناست، و باقی، بر دو قسم است: باقی بنفسه که مقید به زمان نیست (بلکه خود
خالق زمان است) و او همان باری تعالی است و بر او فنا صحیح نیست، و باقی به
غیر خود، و او بهجز باری تعالی است و فنا بر آن صحیح باشد. باقی باللّه
نیز بر دو قسم است: باقی بشخصه تا اینکه خدای تعالی بخواهد آن را فنا کند،
مانند بقای اجرام آسمانی، و باقی بنوعه و جنسه بدون شخص و جزئش، مانند:
انسان و حیوان؛ همچنین در آخرت، باقی بشخصه است، مانند: اهل بهشت که آنان
نه برای مدتی، بلکه تا ابد ماندنی هستند؛ چنانکه خدای عزّ و جلّ فرمود:
«خالِدِینَ فِیها»،* و قسم دیگر باقی بنوعه و جنسه است؛ چنانکه از پیامبر
صلّی اللّه علیه و آله روایت شده که: «إنّ اثمار اهل الجنّة یقطفها أهلها و
یأکلونها ثمّ تخلف مکانها مثلها.»: البتّه، میوههای بهشت را اهل آن چیده و
آن را میخورند و پس از آن، مانند آنها در جای آن میوهها جایگزین
میگردد. به همین جهت است که آنچه در آخرت میباشد، دایمی بوده و خدای عزّ و
جلّ درباره آن فرمود: «وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ وَ أَبْقی ،* و نیز
قوله تعالی: «وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ»،* آنچه از اعمال است که پاداش
آن برای انسان باقی میماند و آن، تفسیر به نمازهای پنجگانه شده است و
گفتهاند که آن، «سبحان اللّه و الحمد للّه» است و صحیح آن است که آن، شامل
هر عبادتی است که در آن قصد قربت به خدای متعال شده باشد، و بر این مبناست
فرموده خدای متعال: «بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ»، و آن را به اللّه
تعالی اضافه گردانیده. [1] فخر الدین در مجمع البحرین فرموده: قوله تعالی: «وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ»،* را گفتهاند: آن،
اعمالی است که پاداش آن باقی میماند، و گفتهاند: آن، نمازهای پنجگانه
است: و گفتهاند: آن، «سبحان اللّه، و الحمد للّه، و لا إله إلّا اللّه، و
اللّه اکبر» است، و از بعضی مفسرین خاصّه و عامّه درباره قوله: «الْمالُ وَ
الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ
خَیْرٌ