شيخ صدوق قدّس سرّه نزديك به عصر ائمه عليهم السّلام مى‌زيست و با جمع‌آورى روايات اهل بيت عليهم السّلام و تأليف كتاب‌هاى نفيس و باارزش،خدمت ارزنده و كم‌نظيرى به اسلام و تشيع كرد.تأليفات فراوان وى در علوم و فنون مختلف اسلامى،هركدام گنجينه‌اى پايان‌ناپذير است كه هم‌اكنون نيز با گذشت بيش از يك هزار سال از تاريخ تأليف آنها،روزبه‌روز بر ارزش و اعتبار آن افزوده شده و جايگاهى بس بلند و والا يافته است و در صدر قفسه كتابخانه‌ها و در سينه دانشمندان جاى دارد.

شيخ صدوق رحمه اللّه در مقدمه كتاب،انگيزه تأليف را چنين ذكر كرده است:«...چون آرزوى زيارت على بن موسى الرضا عليه السّلام برآورده شد،به نيشابور برگشتم و در آنجا اقامت گزيدم.ديدم بيشتر شيعيانى كه به نزد من آمد و شد مى‌كردند،در امر غيبت حيران‌اند و دربارۀ امام قائم عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف شبهه دارند و از راه درست منحرف گشته و به رأى و قياس روى آورده‌اند...تا اينكه شيخى از اهل فضل و علم و شرف-كه از دانشمندان قم بود-از بخارا بر ما وارد شد...و از من درخواست كرد كه در اين موضوع(غيبت)كتابى برايش تأليف كنم.من نيز درخواست او را پذيرفتم و به او وعده دادم هرگاه خداوند وسايل مراجعتم را به وطنم فراهم كند،آنچه را خواسته است،گرد آورم.

در اين ميان،شبى درباره آنچه جا گذاشته‌ام-از خانواده و فرزندان و برادران و ديگر نعمت‌ها- انديشه مى‌كردم كه ناگاه خواب بر من غلبه كرد و در خواب ديدم گويى در مكه هستم و به گرد بيت اللّه الحرام طواف مى‌كنم.در شوط هفتم،به حجر الاسود رسيدم.آن را استلام كرده،اين دعا را خواندم...آن‌گاه مولايمان صاحب الزمان عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف را ديدم كه بر در خانه كعبه ايستاده و من با دلى مشغول و حالى پريشان،به ايشان نزديك شدم...بر او سلام كردم و او پاسخم داد و سپس فرمود:

چرا در باب غيبت،كتابى تأليف نمى‌كنى تا اندوهت زايل شود؟عرض كردم:اى فرزند رسول خدا! درباره غيبت پيش‌تر رساله‌هايى را تأليف كرده‌ام.فرمود:نه به آن طريق،اكنون تو را امر مى‌كنم كه دربارۀ غيبت،كتابى تأليف كنى و غيبت انبيا را در آن بازگو كنى...». [1]

اين كتاب به دو بخش اصلى تقسيم شده است:

بخش اول،شامل مباحث كلّى و احاديث جامعى دربارۀ غيبت در امت‌هاى پيشين و اثبات اين موضوع است كه غيبت حضرت مهدى عليه السّلام امرى تازه نيست؛بلكه غيبت داراى سابقه