«يا عبد الله و يا الله»و براى قريب آيد بمنظور تأكيد،بعضى گويند مشترك است بين قريب و بعيد و متوسط و از ساير حروف ندا زيادتر بكار رود و اسم«الله، ايها،ايتها و مستغاث»تنها بيا منادى شوند.

(از معنى ص 90)

يائِسَه

-اصطلاح فقهى است و زنى را گويند كه قاعده نشود و مشهور آنست كه هاشميات و علويات تا سن 60 سالگى حيض شوند و غير آنها تا سن پنجاه سالگى و منظور از علويات يا هاشميات كسانى هستند كه دودمان آنها به نضر بن كنانه رسد.

رجوع به آيسه شود.

ياء نفس

-(اصطلاح ادبى)مراد«ى» متكلم است.مانند اننى،ضربنى،جاءني كتابى.

يَأجُوج و مَاْجُوج

-(كلامى عرفانى) اين اصطلاح مأخوذ از قرآن مجيد است كه ميفرمايد: «حَتّٰى إِذٰا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ» در اصل و ريشۀ آن بحث بسيار است گويند ذو القرنين در آن گاه كه بدنبال آب زندگانى رفته بود كسانى بنزد او آمدند و از شرارت ياجوج و مأجوج و فساد آنان شكايت كردند و گفتند:يا ذو القرنين ان ياجوج و مأجوج مفسدون فى الارض و هل نجعل لك خرجا على ان نجعل بيننا و بينهم سدا.

و نزد اهل ذوق كنايت از نفس شيطانى است كه زمين را پر از فساد كند و شهوات سركش است كه هر چه پيش آيد بسوزد،ساجد و مسجود را بسوزد.

مولانا گويد: مايۀ ظلم و فساد افروختن
سجد و سجده‌كنان را سوختن
نفس اماره است در مرتبت پست كه فرمودند اولئك كالانعام بل هم اضل نفس اژدرها است او كى مرده است
از غم بى‌آلتى افسرده است.

ياجوج و مأجوج،نفس مكار است و انسان خوار.

يار

-(اصطلاح ذوقى)يار عالم شهود را گويند يعنى مشاهدۀ ذات حق.

(از كشاف ص 1564).

شاعر گويد:

يار با ماست چه حاجت كه زيادت طلبيم
دولت صحبت آن مونس جان ما را بس

يأس

-(اصطلاح اخلاقى) يأس عبارت از حالتى است عارض بر نفس در مقام عجز و ناتوانى منشأ آن يا جهل است و يا عدم توكل است و حركت نفس است بدرون و بالجمله قطع اميد از كارى را يأس گويند و معنى اينكه گويند «الياس احدى الراحتين»اينست كه يكى از دو امر انسان را راحت ميكند يكى وصول بمطلوب و ديگرى قطع اميد از وصول به آن.

(رجوع شود به دستور ج 3 ص 480)

يابِس
يُبوسَت

(اصطلاحات فلسفى)يكى از كيفيات اربعۀ اول يبوست است و از عناصر اربعه خاك بارد و يابس است«قال جماعة ان اصول القوابس اربعة بارد يابس هو الارض و بارد رطب هو الماء و حار رطب هو الهواء و حار يابس هو النار».

و بالجمله يبوست قبول شكل و ترك آن