ميكنيم كه هر يك نمودار وجهۀ يا جنبۀ از تعريف دانش است.

1-ادراك مطلق 3-تصديق يقينى 2-تصديق مطلق 4-ملكۀ راسخ در نفس آدمى 5-صورتهاى حاصله از اشياء در ذهن آدمى.

6-مجموعۀ از مسائل كه منتسب به موضوع واحد باشد به منظور نيل به هدف خاصى،كه ين تعبير و اطلاق مربوط بعلم اصطلاحى است.

(از كشاف و اصطلاحات ج 2 ص 1055 چاپ هند 1862 م).

علم مطلق و نسبى

در اينكه علم آيا قابل تعريف هست يا نه،از امور بديهى است يا اكتسابى بحث است،غزالى علم را از امور نظرى ميداند بدون اينكه بتوان از راه مقدمات قياسى بدان رسيد حقيقت آن را شناخت و در حقيقت با آنكه اكتسابى است،راه كسب آن مسدود است،در مقابل،امام فخر رازى علم را از امور بديهى و غير قابل تعريف ميداند و گويد:

هر چه غير علم است بعلم شناخته ميشود و اگر بخواهيم علم را تعريف كنيم دور محال لازم مى‌آيد و هر كس بضرورت و وجدان بوجود خود عالم است و علم هر كس بوجود خود علم خاص بديهى است و بداهت خاص مستلزم بداهت عام است.

(رجوع شود به دستور العلماء جلد 2 ص 339-تاليف قاضى عبد النبىاحمد نگرى. حيدرآباد 1331).

بطورى كه ملاحظه ميشود نه عبارت غزالى و تعبير وى چيزى را روشن ميكند و نه عبارت‌پردازى فخر الدين رازى.

متكلمان گويند:علم عبارت از صفتى است و يا كيفيتى است كه در نفس حاصل شده و موجب تميز اشياء از يكديگر ميشود.صدر الدين شيرازى گويد:

علم عبارت از وجود مجرد است و مانند وجود گاه اطلاق ميشود بر امر حقيقى بسيط خارجى.

(رجوع شود به رسائل صدر الدين چاپ تهران 1302 ص 282-279).

اشاره شد كه صدر الدين در باب وجود ذهنى كه گاه از آن تعبير به وجود ظلى كرده است مسأله علم را ماهيتا و هويتا مورد بحث خاص قرار داده است و احيانا از نظام علوم رسمى خارج شده و توسل به ذوق را راه سهل و آسان‌ترى براى رسيدن بهدف خود تشخيص داده است.

آيا تحقق علم مطلق ممكن است يا نه

؟ قهرا جواب منفى است نه بدليل اينكه اصولا هيچ امر مطلقى در جهان نيست فقط و بقول مولانا.«پس بد مطلق نباشد در جهان»بلكه بدليل اينكه كشف اجمالى و يا تفصيلى نسبت بهر امرى گر چه هر اندازه كوچك و بى‌مقدار باشد،مستلزم كشف اجمالى و يا تفصيلى به كل موجودات جهان وجود است و علم به كل موجودات جهان،براى يك فرد و بلكه براى كل افراد نامقدور است،پس علم مطلق نامقدور است.