و بالجمله وجود،وجدان ذات حق است.

رجوع شود به كلمۀ وجود در اصطلاحات- فلسفى.

جامى گويد:

لفظ وجود را گاه بمعنى محقق و حصول كه معانى مصدريه و مفهومات اعتباريه‌اند-اطلاق مى‌كنند و بدان اعتبار از قبيل معقولات ثانيه است كه در برابر وى امرى نيست در خارج،بلكه ماهيات را عارض ميشود در تعقل؛چنانكه محققان حكما و متكلمين تحقيق آن كرده‌اند- و گاه لفظ وجود گويند و حقيقتى مى‌خواهند كه هستى وى بذات خود است، و هستى باقى موجودات بوى؛و فى الحقيقة غير از وى وجودى نيست در خارج و باقى موجودات،عارض ويند و قائم بوى،چنانكه مرذوق عارفين و عظماى اهل يقين حق سبحانه بمعنى ثانى است نه بمعنى اول هستى بقياس عقل اصحاب قيود
جز عارض اعيان حقايق ننمود
ليكن بمكاشفات ارباب شهود
اعيان همه عارضند و معروض نمود
(از لوايح جامى ص 24-25).

تركيبات در معانى فلسفى و عرفانى:

وُجوداتِ خاصَّه

-مراد از وجودات خاصه موجودات ممكنه‌اند كه هر يك در حد وجودى خود داراى خواص و آثار مخصوص‌اند حقايق عالم همه موجودات خاصه‌اند و ذات احديت وجود مطلق است و بالاخره وجودات خاصه عبارت از وجودات مضافه‌اند كه از جهت انتساببوجود عام قيومى نمود شده‌اند.

(از شرح قيصرى بر فصوص ص 8 11).

وجوداتِ فاقِرُ الذّات

-مراد موجودات ممكنه است.

(از اسفار ج 1 ص 19).

وجوداتِ مُضافَه

-رجوع به وجودات خاصه شود.

وجودِ إبْداعى

-مراد مبدعات است كه وجود ابداعى نه بحركت و بتدريج باشد بلكه بيك دفعه و قيام مبدعات نه بماده تعلق دارد چون مكونات و محدثات بلكه صور و حقايق مجرد باشند و صور معلوم در نفس ذاتند.

(مصنفات ج 1 رساله 5 ص 49).

وجودِ إثْباتى

-مراد وجود بمعناى مفهوم اعتبارى است.

(از اسفار ج 1 ص 14-مشاعر ص 15،52).

وجودِ ارْتِسامى

-مراد وجود ذهنى است.

رجوع بوجود ذهنى شود.

وجوداتِ إمكانيَّه

-مراد ممكنات است رجوع بامكان و(از اسفار ج 1 ص 10،36)شود.

وجودِ انْبِساطى

-مراد وجود واحد خارجى است كه منبسط در تمام عالم است كه نفس رحمانى نيز گويند،رجوع بوجود منبسط و نفس رحمانى و(رسائل صدرا ص 143-سفار ج 2 ص 163 -ج 3 ص 16،99)شود.

وُجودِ انْتِزاعى

-مراد وجود بمعنى عام بديهى است.