فقها تارك او مستحق ذم است.

(از تلويح ص 386).

و در مقابل حرام و محرم است.

وُجوبِ إخْبارى

-در مقابل وجوب انشائى است،وجوب اخبارى كلى است و وجوب انشائى خاص است.

وُجوبِ تَخْييرى

-هرگاه امر متعلق به يكى از دو يا چند چيز باشد هر يك از آنها واجب است بر سبيل تخيير و بدليت و نتوان هيچ يك را ترك كرد مگر با توجه و اشتغال ببدل آن كه يكى ديگر باشد و برخى گويند در اين گونه موارد واجب يكى لا بعينه است نه على سبيل البدليت و گفته شده است كه مطلوب جامع بين آنها است و تخيير عقلى است و چون يك فرد نتواند در آن واحد همه را انجام دهد عقلا بايد يكى را انجام دهد و چون غرض به انجام يك فرد انجام ميشود كافى و مجزى است.

(از قوانين ص 55 كفايه ج 1 ص 225).

الوُجوبُ بِالاِختيار لا يُنافى الاختِيار

- (اصطلاح كلامى)در مسألۀ جبر و اختيار سرانجام عقايد و نظرات عدۀ از فلاسفۀ اسلام و متكلمان اين است كه لا جبر و لا تفويض بل امر بين الامرين و در توجيه و تفسير آن گفته‌اند:افعال و حركات انسان تابع مقدمات عامۀ فعل و علم اعم از تصور و تصديق،ميل شوق،ارادۀ جازم است كه حركت عضلات بدنبال آن مقدمات خودبخود حاصل و فعل انجام ميشود و ملاحظه ميشود كه مقدمات فعل بالاختيار است و لكن بعد از حصول مقدمات صدور فعلبالاجبار است و وجوب بالاختيار لا ينافى الاختيار«انا نتصور اولا و صدقنا بفائدته العائد الينا تصديقا ظنيا او جهليا او علميا بان فيه منفعة ما او خير من الخيرات الحقيقية او الظنية عينا كان او..عائدا الى جوهر ذاتنا او الى قوة من قوانا فيبعث من ذلك العلم التصورى و ذلك الحكم التصديقى شوقا اليه فاذا قوى الشوق النفسانى و اشتدت و اهتزت القوة الارادية و حصلت الارادة المسماة بالاجماع» (از اسفار ج 3 ص 76 و 78).

و بنا بر اين فعل ارادى فعلى است كه منشأ آن ارادۀ مسبوق به ميل مسبوق بعلم باشد (رجوع شود به اختيار و جبر و اسفار ج 3 ص 78-77).

وُجوبِ سابِق
وجُوبِ لاحِق

(اصطلاحات فلسفى)ممكنات تا بسر حد وجوب نرسند موجود نمى‌شوند يعنى تا علل معدۀ لازم و شرائط خاص حاصل نشود هيچ موجود ممكن از حيز عدم بعالم وجود نيايد چنانكه هر يك از افعال ارادى نيز تا مقدمات و شرائط لازم آن فراهم نشود.حاصل نخواهد شد و معنى وجوب سابق نيز همين است اين معنى را حكماء باين عبارت«الشيء ما لم يجب لم يوجد» بيان كرده‌اند و بديهى است كه بعد از وجود واجب بالغير خواهد بود و معنى وجوب لاحق نيز همين است چنانكه گويند:«كل ممكن محفوف بالوجوبين»كه وجوب سابق و لا حق باشد و مراد از اين كه گويند «كل ممكن محفوف بالوجودين و العدمين»