خواسته شده است و آن در صورتى است كه در مكلف تمام شرائط جمع باشد و باندازۀ وقت اداء آن گذشته باشد كه معلوم مى‌شود اين شخص مكلف بوده و هست و در اين مدت هم قادر بر انجام آن بوده است.

2-آنكه معلوم شود مطلق است به نسبت به شروع نه اتمام آن و آن در صورتى است كه هنوز مدتى كه انجام آن لازم دارد نگذشته باشد و معلوم نباشد كه تا آخر هم بهمين حال باقى بماند.

3-آنكه مظنون باشد كه مطلق است نسبت باو،در صورتى كه واجد شرائط باشد و گمان كند كه تا آخر در همان حال باقى بماند البته در اين صورت بايد بمصداق ظن خود عمل كند و شروع به فعل نمايد مانند حج از بلاد دور كه همان قدر كه گمان دارد كه قدرت و استطاعت او از جميع وجوه تا پايان حج باقى است بايد شروع كند و اصولا تمام احكام شرعية بدينسان است و مدار ارسال رسل و انزال كتب و شرايع بر اين است و بلكه مدار نظام عالم و زندگى جوامع بشرى و افراد،به همين ظنون است و بحث اين است كه اگر آمر عالم باشد كه مأمور فاقد شرط است تواند او را مخاطب امر قرار دهد يا نه البته اگر مراد آمر مصلحتى باشد بجز انجام مأمور به شايد وجهى داشته باشد و گر نه با علم به آنكه مامور نتواند اين فعل را انجام دهد تكليف ما لا يطاق خواهد بود و ممكن است مصالحى در نفس امر باشد از قبيل امتحان و آزمايش عبد و در اين صورت روا باشدكه امر متوجه فاقد شرائط شود رجوع شود به قوانين جزا.

واجِبِ مُطْلَق

-(اصطلاح اصولى، فقهى)واجب باعتبار مقدمات منقسم ميشود به مطلق و مشروط«قد يقال واجب المطلق و يراد منه الاطلاق بالنسبة الى اللفظ و قد يضاف الى ذلك اقتضاء الحكمة و العدل ايضا و الا لزم التكليف بالمحال و هذا اخص من الاول (از قوانين ج 1 ص 101).رجوع به واجب مشروط شود.

واجِبِ مُنَجَّز

-آنچه حصولش متوقف بر امر غير مقدور باشد معلق است مانند حج كه مشروط هم گويند و حصول استطاعت در قدرت و اختيار انسان نيست رجوع بواجب مشروط شود.

واجِبِ مُوَسَّع

-(اصطلاح اصولى، فقهى)در مقابل واجب مضيق است اگر زمان را دخلى در مأمور به باشد موقت است و اگر نباشد غير موقت است و در صورتى كه زمان در آن دخالت داشته باشد يا زمان باندازه آن ميباشد مضيق است و اگر وسيع‌تر از آنست موسع است چنانكه در روزه...واجب مضيق است و در نماز ...موسع است.

(از كفايه ج 1 ص 229-قوانين ص 41،118)،پس موسع و مضيق به اعتبار وقت و زمان است.

در اصول رشاد آمده است:

واجب بموسع و مضيق تقسيم ميشوند:

هرگاه وقت اداى واجب محدود بزمان نسبتا وسيعى گردد و يا بكلى نامحدود باشد آن را واجب موسع گويند مانند