دربارۀ دلالات اخيره بحث مينمائيم.

چنانچه صحت كلام در دلالت بر مراد قائل خود محتاج به تقدير و اضمار نباشد،دلالت آن صريحى و الا اقتضائى ميباشد.

مثلا دلالت جمله«زيد قائم»بر قيام زيد دلالت صريحى است زيرا صحت آن در دلالت بر معنى مراد احتياج باضمار و تقدير كلمۀ ديگرى ندارد ولى دلالت جمله «وَ سْئَلِ الْقَرْيَةَ» بر اهل قريه،دلالت اقتضائى است زيرا صحت آن منوط به اضمار و تقدير كلمۀ«اهل»در خلال جمله است بطورى كه اگر آن كلمه در خلال جمله مستتر نشود كلام قائل غير صحيح و عارى از معنى ميگردد و بعبارة اخرى چون بنا بر دلائل خارجيه مسلم است كه نفس قريه اهليت جوابگوئى ندارد لذا عقل مستمع از سبك كلام و سياق عبارت حكم ميكند بر اينكه مراد قائل اهل قريه است نه خود قريه.

رجوع بامر شود.

نَهى در عِبادات

-(اصطلاح اصولى) در كليات حقوقى آمده است:

نهى در عبادت مقتضى فساد است زيرا عبادت بدون قصد تقرب حاصل نمى‌شود و مقتضاى نهى مبغوضيت است و تقرب بعمل مبغوض حاصل نخواهد شد.

اما در معاملات نهى از معامله يا راجع است بذات معامله يا بجزئى از اجزاء آن يا راجع بوصف مفارق و يا بامرى خارج.

هرگاه مربوط و متعلق نهى راجع بامرى خارج باشد مثل نهى از بيع،وقت نداء نهى مقتضى فساد نيست.

اما در ساير اقسام موارد مختلف است و لازم است هر موردى بالخصوص مورد نظر و دقت قرار گيرد تا معلوم شود كه مراد از نهى فساد و بيان حكم وضعى است و يا اينكه مراد از نهى بيان حكم تكليفى بوده و سواى ممنوعيت عمل و حرمت آن اثر ديگرى ندارد.

(كليات ص 45)

نَيازِك

(هيوى) نيازك نوعى از سنگهاى مشتعل فضائى است.

نَياط

-(اصطلاح نجومى و هيوى)از ستارگان صورت برج عقرب است و آن هفتمين ستارۀ آنست واقع بر جلو قلب العقرب و نهمين ستارۀ كه در پشت اوست.

(از صور الكواكب ص 209)

نَيِّرُ الأرْنَب

-(اصطلاح نجومى)از نامهاى ارنب،كرسى الجوزاء،عرشى الجوزاء است.

نَيِّر اصْغَر

-(اصطلاح نجومى)مراد ماه است در برابر نير اكبر و اعظم كه مراد خورشيد است.

نَيِّرِ اعْظَم

-(اصطلاح نجومى)اهل نجوم آفتاب را نيز اعظم دانند و گويند مستقيم الاحوال است،بطبع گرم و خشك.از اول اسد تا آخر جدى ولايت مطلقه آن آفتاب و از آخر سرطان تا اول دلو ولايت ويژۀ ماهتاب است كه بروج شمسى و قمرى گويند.

نَيِّرُ الثُّرَيّا

-(اصطلاح نجومى) ستاره‌ايست واقع در وسط صورت ثريا كه وسط الثريا