حائض و مسافر و يا نهى طبيب از تناول اغذيۀ مضره بمريض ناظر دوام نبوده و بلكه ناظر بوقت معينى ميباشد-بطورى كه پس از سپرى شدن ايام حيض و سفر در حائض و مسافر و حصول برء در مريض، مفاد حكم نهى نيز بپايان ميرسد پس نمى‌توان صيغۀ نهى را در همه جا مفيد دوام دانسته و آن را بدن اختصاص داد و بلكه بايد گفت كه صيغۀ مزبوره در بعضى از موارد حقيقت در دوام و در برخى ديگر حقيقت در مرده است-زيرا در هر دو مورد بطور مساوى استعمال شده و استعمال هم دليل حقيقت ميباشد- چه آنكه حمل آنها بر مجاز و يا اشتراك لفظى بر خلاف اصل است پس بناچار بايد آن را مشترك معنوى بين آن دو معنى دانست.

ولى اين استدلال مردود است زيرا محل كلام ما در اين مبحث نهى مطلق است نه نهى مقيد بزمان مخصوص و وقت معين-زيرا اگر نهى مقيد بزمان معينى باشد مسلما بهمان زمان،محدود و مختص خواهد شد-بنا بر اين چون نهى راجع بصلاة و صوم نسبت بحائض و مسافر و تناول اغذيۀ مضره نسبت بمريض بموجب مصرحات ديگر و قرائن اشارات موجوده مقيد بزمان حيض و سفر و مرض است لذا بهمان ازمنه و اوقات اختصاص يافته است و اين امر موجب اين نيست كه صيغۀ وى در حال اطلاق و تجرد از قيد زمان نيز بوقت دون وقت دلالت نمايد.

در پايان اين فصل از بيان نكتهناگزير هستيم كه:ثبوت دلالت نهى بر دوام طبعا ملازم با ثبوت دلالت آن بر فور است زيرا تراخى و عدم فوريت كه مستلزم ايجاد فاصله زمانى است منافى با دوام و استمرار ميباشد و بهمين جهت كليه قائلين بدلالت آن بر دوام بالملازمه آن را مفيد فور و قائلين باشتراك هم آن را بين فور و تراخى مشترك دانسته‌اند .

(اصول رشاد ص 117-113).

نَهْىِ إرْشادى

-(اصطلاح اصولى) براى فهم اين تركيبات:

نهى ارشادى-نهى تنزيهى-نهى ذاتى نهى اصلى-نهى تبعى-نهى الزامى نهى مولوى.

رجوع بنهى و امر...شود.

نِيَّت

-نيت در لغت انبعاث دل باشد بطرف آنچه موافق غرض خود داند از جلب نفع و دفع مضار حالا يا مالا و در شرع اراده‌ايست كه متوجه بطرف فعل براى طلب رضايت خدا و امتثال اوامر او باشد.

و نيز در لغت عزم باشد و در شرع عزم و قصد بفعل باشد.

(از كشاف ص 1439).

نَهىِ از ضِدّ

-(اصطلاح اصولى) يكى از مباحث مهم اصولى است.

در اصول رشاد آمده است:

بحث در اينكه امر بشيء مقتضى نهى از ضد آن شىء ميباشد يا خير!از مباحث آشفته و درهم پيچيده اين فصل است بطورى كه حتى خود مؤلفين نيز باين حقيقت اعتراف نموده و عموما