خود است و از غير محبوب معرض است و معنى فناء محب در محبوب همين است كه مرتبت كمال محبت عبد است (از مصباح الهدايه 6-4 كشاف ص 278-شرح منازل ص 151).

بعضى گويند:محبت اولين وادى از اوديۀ فناء است و سير در اين راه نياز بمرشد و راهنما دارد.

بكوى عشق منه بى‌دليل راه قدم
كه گم شد آنكه درين ره برهبرى نرسيد
مكن ز غصه شكايت كه در طريق طلب
براحتى نرسيد آنكه محنتى نكشيد
و محبت عام نورى است كه وجود را آرايش دهد و محبت خاص نارى است كه وجود را پالايش دهد و محب را بسوزد و محو گرداند.

(از مصباح الهدايه ص 404).

بفرشتگان رحمت برم اين شكايت از تو
كه مرا حبيب كشت و بمزار من نيامد
جنيد گويد:محبت ميل قلب است و محبت صفتى است كه ميان مخلوق و ميان بنده و حق تعالى ميباشد.

محبتى كه ميان مخلوقاتست اول درجۀ آن موافقت طبع است كه بالاخره بعشق شديد منتهى شود و محبت حق به بنده خير است و محبت بنده بر حق طاعت است و هر چند محبت زيادت گردد طاعت زيادت شود و از اين جهت بعضى گويند محبت موافقت است در طاعت.

على بن محمد كتانى گويد:

ايثار محبت محبوب است يعنى دوسترا بر خود برگزيند.

بعضى گويند:

محبت در مخلوقات لذت است و در خالق استهلاك.

بعضى گويند:

محبت امرى است كه كور و كر كند و نابينا گرداند محب را از آنچه جز محبوبست (از شرح تعرف ج 4 ص 2-15).

كاشانى گويد:

علامت محبت بسيارست از جمله:

1 در دل محب محبت دنيا و آخرت نبود و فقط محبت محبوب باشد.

2 هر حسن كه باو عرضه كنند بدان التفات ننمايد و نظر از حسن محبوب نگرداند برخى از تركيبات،آتش محبت،حلقۀ محبت،بادۀ محبت،درجه محبت،علقۀ محبت،نقش محبت،نداى محبت،ياقوت محبت،جام محبت،شراب محبت،دست محبت،بلاى محبت،سلطان محبت،اسرار محبت،بوتۀ محبت،قطرۀ محبت،رقم محبت،ارتباط محبت،انبساط محبت، شطرنج محبت،لاف محبت،سوختگان آتش محبت،احكام محبت،محبت الهى، معدن محبت،گل محبت،نشان محبت.

مَحَبَّتِ اصْليَّه

-(اصطلاح عرفانى) عبارت از محبت ذات بذات نه باعتبار امرى زائد بر ذات،زيرا ذاتست كه منبع تمام محبتها است.

خواجه گويد:

آرى اى عزيز ولايت محبت را عادت و عبارت نيست و اصل صورت محبت سه