مقدماتى كه نتيجۀ قطعى و درست ميدهد كمك و همراهى ميكند يعنى همان نتيجۀ كه نقيض حكم وهم است و هنگامى كه به نتيجۀ مطلوب رسيد از آنچه خود تسليم شده است و پذيرفته است باز ميگردد و سرباز ميزند.

و بطور كلى هر امرى و حكمى كه مخالف با موجب و مقتضاى خرد باشد باطل است و هيچ گاه عقل حكمى كه مخالف با مقتضاى حكمى عقلى ديگر باشد نمى‌كند بر خلاف و هم كه احكامى مناقض و مخالف با احكام عقل صادر ميكند.

مَشْهورات

،مشهورات عبارت از قضايائى است كه عقل با توجه باعتراف مردم بدان از نظر مصلحت عامه يا رقت و حميت و يا حالات انفعالى و يا عادات و شرايع و آداب و جز آنها حكم بآنها ميكند مشهورات نيز مانند وهميات گاهى فطرى باشند و گاهى غير فطرى.

از جمله مشهورات غير فطرى آنهائى ميباشند كه بوسيله حجت و برهان روشن ميشوند مانند حكم ما باين كه«نادانى زشت است» و بعضى از مشهورات متداوله اصولا باطل و نادرست بود چنانكه مردم گويند «برادرت را يارى ده گر چه ستمگر بود» و گاه كه پارۀ از اوليات بدان جهت كه همۀ مردمان اعتراف كنند جزء مشهورات باشد

مَقْبولات

-مقبولات قضايائى است كه از شخصى گرفته شود كه دربارۀ وى اعتقادى كامل بود خواه اين اعتقاد از جهت مزيت و فزونى خرد وى بود و يا از جهت امرآسمانى باشد و بالاخره اين گونه قضايا از كسى پذيرفته ميشود كه حسن گمانى خاص باو باشد.

مُخَيَّلات

-مخيلات قضايائى است كه آن هنگام كه وارد بر نفس شود تأثيرى عجيب در آن گذارد و نوع تأثير آن بسبب حصول تصديق نبود و بلكه بسبب حصول قبض،بسط بود اعم از آنكه فى نفس الامر درست باشد و يا نادرست مانند حكم تو باين كه مثلا«عسل تلخ و تهوع‌آور است»

مُشَبَّهات

-مشبهات عبارت از قضايائى است كه عقل از جهت مشابهتى كه با امورى ديگر دارند بآنها حكم ميكند و اين قضايا تزوير كنند و بسبب تزويرى كه آنها راست انسان را بامرى رايج و واجب القبول باشتباه اندازد و خود را مشابه و شبيه آن نمايند و ما در باب مغالطه آنچه لازم است در اين باب بياوريم و بطور كلى بايد گفت كه در برهانهاى علمى بجز قضاياى يقينى بكار برده نشود خواه فطرى باشد و خواه در قياس درست و صحيحى باشد كه آن مبتنى بر امور فطريه بود،در هر حال بايد مفيد يقين باشد.

مُتَوازِن

-(اصطلاح ادبى)سجعى است كه درو موازنه باشد.

(از كشاف ص 109)

مُتَواطى

-(اصطلاح منطقى)متواطى مقابل مشكك است رجوع به تشكيك و تواطؤ شود.

(مقولات ارسطو ص 9-10)