(اصطلاح فلسفى)امورى كه ميان آنها نهايت خلاف و بعد است متضادان‌اند مانند سياهى و سفيدى،شب و روز،علم و جهل و غيره«و المتضادان ما يتعاقبان على موضوع واحد و بينهما غاية الخلاف» (اسفار ج 2 ص 89 تفسير ص 2، 16 و 89).

مُتَضايِفان

-رجوع به تقابل تضايف و(رجوع به اسفار ج 3 ص 156)

مُتَعاقِبان

-(اصطلاح فلسفى)متعاقبان دو امرى هستند كه هر يك بدنبال ديگر وارد بر محلى شوند مانند صور متواردۀ بر هيولاى اجسام كه متعاقب‌اند،رجوع به تعاقب و توارد شود.

مُتَعَبِّد

-(اصطلاح فلسفى)متعبد كسى است كه اوقات خود را مستغرق عبادت خواهد و لكن بسبب بقاياى دواعى طبيعت و عدم كمال تزكيۀ نفس بهر وقت در اعمال و اوراد و طاعات او فترات و تعويقات افتد يا كسى كه هنوز لذت عبادت نيافته باشد و به تكلف بعبادات قيام مينمايد (مصباح الهدايه ص 124).

مُتْعَه

-(اصطلاح فقهى)بضم ميم از تمتع يا متاع است معمولا نكاح منقطع را متعه گويند و مهر المتعه در موردى است كه مهر المسمى نباشد و آن كمتر از پنج درهم نخواهد بود-رجوع به نكاح شود.و رجوع به(كشاف ص 1334).

مُتَّفق

-(اصطلاح اهل حديث و درايت) نام سندى است كه اسماء روات آن و اسماء آباء آنها و بالاتر متحد باشند و لكن اشخاص آن متفرق باشند كه اين گونه احاديث را باعتبار سند متفق و مفترقگويند،باعتبار اسم متحد و باعتبار شخص مفترق‌اند.

(از درايه ص 51).

مُتَفَلْسِف

-(اصطلاح علوم عقلى) متفلسف كسى است كه خود را فيلسوف ميداند و مينمايد و هنوز فيلسوف نشده است و يا بدنبال آموختن فلسفه رفته است و هنوز كامل نشده است.

(رسائل اخوان ج 3 ص 44)

مُتَقابِلان

-(اصطلاح علوم عقلى) متقابلان دو امرى هستند كه از يك جهت در يك زمان و در محل واحد جمع نشوند و يا دو امرى ميباشند كه صادق نباشند بر شىء واحد در حالت واحد در جهت واحده- اقسام تقابل بنا بر مشهور چهار است:

1-تقابل تضايف مانند ابوت و بنوت 2- تقابل سلب و ايجاب مانند انسان و لاانسان 4-تقابل عدم و ملكه مانند بصر و عمى، رجوع به تقابل شود.

(تهافت التهافت ص 542-تفسير ص 1312 درة التاج جملۀ سوم از فن دوم ص 21 دستور ج 3 ص 26).

مُتَقارِب

-(اصطلاح عروض)هر بيتى است كه به هشت فعولن تمام شود.

مُتَقَدِّم

-(اصطلاح فلسفى)رجوع به تقدم و تأخر شود و رجوع به(شفا ج 2 ص 464)شود.

مُتَكاسِليَّه

-(اصطلاح عرفانى)فرقۀ از متصوفه مبطله‌اند كه از مردم طعام خواهند و خورند و از زندگانى بهيمى قناعت كنند و اين را توكل نامند و كسب نكنند و از صدقات خورند و نياز گيرند