و فعلى باشد كه بندگان را با اطاعت وادارد و از معاصى دور گرداند نه بسر حد الجاء و اضطرار مانند بعث انبياء كه لطف حق است رجوع به قاعده لطف شود.

(از كشاف ص 1299) نزد عرفا آنچه بنده را بطاعت حق نزديك كند و از معاصى دور كند لطف گويند.

(كشاف ص 1358).

و پرورش دادن عاشق را گويند بطريق مشاهدت و مراقبت.

ار تو پندارى ترا لطف خدائى نيست هست
بر سر خوبان عالم پادشاهى نيست هست
ور چنين دانى كه جان نيك مردان را به عشق
با جمال خاك پايت آشنائى نيست هست
شاه نعمت الله گويد:

لطف و قهرش ز روى ذات يكى
آن يكى ذات و آن صفت ميدان
خواجه و بنده هر دو دل شادند
كافر از كفر و مؤمن از ايمان
و گفته‌اند مراد از لطف تأييد حق باشد ببقاء سرور و دوام مشاهدت و قرار حال اندر جهت استقامت «اللّٰهُ لَطِيفٌ بِعِبٰادِهِ» .

سنائى گويد:

لام لطفش چو روى بنمايد
دال دولت دوال بر بايد
قاف قهرش اگر برون تازد
قاف همچون سيم بگدازد
برخى از تركيبات:نسيم لطف،لطف صورت،لطف نامتناهى،لطف الهى،لطف عميم،لطف او،لطف حق،لطف بارى، لطف درويش،لطف سابق،لطف ثه،لطفو قهر.

لَطيفَه

-(اصطلاح فلسفى)لطيفه در اصطلاح صوفيان عبارت از اشارت دقيقى است كه مرستم نبود در فهم از وى،و معنى و عبارت گنجايش آن را نداشته باشد و لطيفۀ انسان نزد حكما نفس ناطقه را گويند و درويشان دل را گويند و در حقيقت روح است (كشاف ص 11،14).

شاه نعمت الله گويد:لطيفه بر دو معنى اطلاق ميشود،يكى حقيقت انسان را كه لطيفۀ ربانى است ميگويند.

شاعر گويد:

اين لطيفه روح انسانى بود
فيضى از الطاف ربانى بود
و ديگر بمعنى امر لطيف و دقيق كه در ذهن آيد و در فهم واضح و لايح بود و عبارت از آن قاصر،زيرا كه از علوم احوال و اذواق است (اصطلاحات شاه نعمت الله ص 65- لمع ص 375).

شاعر گويد:

ذوقى كه مرا هست ز وصلش حاصل
دل داند و من من دانم و دل
و بالجمله هر معنى خاصى كه بلفظ نيايد لطيفه گويند و لطيفۀ انسان نفس ناطقه است كه دل هم گويند و وجه اول آن را صدر و وجه دوم را فؤاد هم گويند (دستور العلماء ج 3 ص 171).

لَعْل

-(اصطلاح عرفانى)عبارت از دل درويشانست (رياض العارفين ص 41).

فروغى گويد: