جهالت نباشد مانعى نخواهد داشت.

(كليات ص 46)

قَدرِ مُتَيقَّن

-(اصطلاح فقهى).

اگر در موردى حكمى بر خلاف قاعده باشد بايد اقتصار بهمان مورد نموده و آن را بامثال مورد سرايت نداد بلكه اشباه و نظائر آن تابع حكم قاعده خواهد بود مثلا ثبوت شفعه حكمى است مخالف با قاعدۀ سلطنت پس بايد اقتصار بمورد حكم كه عبارت از عدم تعدد شركاء است نموده و بگوئيم در جائى كه شركاء متعدد باشند شفعه جارى نيست- پس اگر بموجب دليل حكمى براى موضوعى ثابت شود خواه موافق قياس باشد يا مخالف بايد اقتصار بهمان موضوع كرده و تعدى بغير آن ننمود.

با منصوص بودن علت حكم مثل تعليل حرمت خمر باسكار ممكن است حكم حرمت را بساير مسكرات سرايت داد.

(كليات حقوق ص 3)

قدسيات

-(اصطلاح ادبى)نزد بلغاء آنست كه شاعر در شعرش از كلمات قدسى آرد بر سبيل حكايت (از كشاف ص 1188)

قَدَريَّه

-(اصطلاح فلسفى)قدريه كسانى را گويند كه امور و اتفاقات و افعال را تابع قدر الهى ميدانند و گويند آنچه مقدر است كائن است و بشر هيچ نوع اختيارى ندارد زيرا آنچه بايد بوقوع پيوند در عالم نفس كليه معين و محدود و مشخص شده است چنانكه طائفه از متكلمان(معتزله)گويند خير و شر تابع قدر است و در افراد انسانى هيچنوع اختيارى نيست بعبارت ديگر قدرى مذهب در يك معنى همان جبرى مذهب است (دستور ج 3 ص 59 و رجوع شود به مجموعه دوم مصنفات ص 2-3).

و رجوع شود به معتزله ابن حزم اندلسى گويد:ظاهرا معبد جهنى يكى از بزرگان اين فرقه است، بعضى گفته‌اند اين قاعده را نخست واصل بن عطا بوجود آورده است.مخالفان قدريه گويند:حضرت رسول فرموده‌اند

«القدرية خصماء الله» (از ابن حزم ج 1 ص 54) و بديهى است كه اين روايت مجعول است لكن بهر حال اظهار اين گونه عقايد خلاف صريح نظامات شريعت است.

قدم

-(اصطلاح فلسفى)قدم مقابل حدوث و قديم مقابل حادث است رجوع به حادث و حدوث شود (شرح منظومه ص 75) در نزد صوفيان سابق حكم حق است بر بنده در ازل.

قُدَماءِ خَمْسَه

-(اصطلاح فلسفى) در ميان فلاسفۀ يونان كسانى بودند كه اساس جهان وجود را قدماء خمسه ميدانستند و قائل به پنج مبدأ قديم بودند كه عبارت‌اند از بارى تعالى،نفس، هيولى،دهر و خلاء و تعبير ديگر از قدماء خمس بدين ترتيب است بارى تعالى، نفس كليه،هيولاى اولى،مكان و زمان مطلق.

(بحار ج 14 ص 54-رسائل فلسفيه زكرياى رازى ص 171،197- زاد المسافرين ص 72).

عقيده بقدماء خمسه را بعضى