ففيه القرعه» (از عوائد الايام ص 223)

قاعِدَۀ لا ضَرَر

-(اصطلاح فقهى) مستند اين قاعده روايت«و لا ضرار» و آيات وَ لاٰ تُمْسِكُوهُنَّ ضِرٰاراً لِتَعْتَدُوا و لاٰ تُضآرُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ و لاٰ تُضَارَّ وٰالِدَةٌ بِوَلَدِهٰا است كه ما حصل مفاد آن اين است كه هيچ كس در هيچ حال حق ندارد بديگرى ضرر و زيان رساند،نه در اموال و نه در امور معنوى و مادى ديگر و قانون و حكم ضررى در اسلام وضع نشده است و هر يك از احكام را منافعى است و مانند زكاة و خمس و حج را نيز منافع مهم اجتماعى است و باستناد همين قاعده خيار در معاملات غبنى و بيع معيوب و جز آنها ثابت است (از رسائل ص 325-326 قواعد ص 8-كفايه ج 2 ص 265)

قاعِدَۀ لُطْف

-(اصطلاح كلامى)اين قاعده كلامى است و بدان اثبات نبوت عامه كنند ما حصل آنكه بر خدا لازم است كه بندگان را هدايت كند و راه سعادت را بآنها بنماياند و انزال كتب و ارسال رسل لطف است و باستناد همين لطف است كه بايد مسائل حلال و حرام و راه روشن زندگى را به بشر بنماياند (از رسائل ص 28)رجوع بفرهنگ علوم عقلى شود.

قاعِدَۀ مَيْسُور

-(اصطلاح فقهى)و مفاد اين قاعده اين است كه امورى كه براى بشر ميسور است نتواند ترك كند باستناد آنكه برخى آنها ميسور نيست و گفته‌اند «الميسور لا يسقط بالمعسور-ما لا يدرك كله لا يترك كله و اذا امرتكم بشىء فاتوامنه ما استطعتم»

قاعِدَۀ نَفى ضَرَر

-(اصطلاح فقهى) و همان قاعدۀ لا ضرر است و بجز روايت

«لا ضرر و لا ضرار» روايات ديگرى است مانند

«من اضر بشىء من طريق المسلمين فهو له ضامن» و

«ان الجار كالنفس غير مضار و لا آثم» رجوع به قاعدۀ لا ضرر شود.

قاعِدَۀ نَفىِ عُسْر و حَرَج

-(اصطلاح فقهى)و مستند اين قاعده آياتى است مانند لاٰ يُكَلِّفُ اللّٰهُ نَفْساً إِلاّٰ وُسْعَهٰا، و رَبَّنٰا وَ لاٰ تَحْمِلْ عَلَيْنٰا إِصْراً كَمٰا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنٰا -و مٰا يُرِيدُ اللّٰهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ - يُرِيدُ اللّٰهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لاٰ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ - وَ مٰا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ كه مفيد احكام ثانويه‌اند و اخبار و روايات ديگر كه گويد اعمال عسرى كه مستلزم تحمل مشقت غير عادى است منفى است در شرع.

(از رسائل ص 118-109-عوائد الايام ص 57)

قاعِدَۀ نور و ظُلمت

-(اصطلاح فلسفى)طريقۀ حكمت اشراق مبتنى بر قاعدۀ نور و ظلمت است.كه گويند موجودات يا نور محض و يا ظلمت محض و يا نورانى و يا ظلمانى‌اند و بالاخره در مقابل مجردات و ماديات نور و ظلمت گويند (اسفار ج 3 ص 4،3).

قاعِدَۀ الواحِد

-(اصطلاح فلسفى) قاعده الواحد لا يصدر عنه الا الواحد عبارت از قاعدۀ‌ايست كه بدان ثابت كنند كه از موجود واحد غير از واحد نتواند صادر شود رجوع به اول ما خلق و اول ما صدر