دارد كه مأخوذ از آنست و آن مبدأ نفس ناطقه است و همين طور حساس مأخوذ و مشتق از نفس حاسه است در حيوان كه بنا بر اين فصول حقيقته صور نوعيه‌اند و همان صور نوعيه‌اند كه حافظ وحدت نوعيه‌اند و فصل اخير اشياءاند كه ثابت بوده و مانند اصل و عمودند در اشياء و همين فصول اخيرند كه حافظ هذيت اشياء بوده و واجد جميع مراتب وجود در تمام اشياء فصل الفصول و فصل آنهايند و بالاخره بقول صدر الدين اخير آنها است و يا صور طبيعيه اصول حافظ و فصول آنها است.

و بالجمله ناطق و حساس و تحرك در حقيقت فصول محموله‌اند نه فصول حقيقيه (از دستور العلماء ج 3 ص 29- اسفار ج 1 ص 116-ج 3 ص 55- 1144-اساس الاقتباس ص 228،302 ج 2 ص 84-تفسير ص 816 و 230)و «ان كلا من الفصول الاشتقاقية التى باصطلاح آخر غير الذى يذكر فى المنطق هى مطابقة للفصول المحمولة و المنطقية الذى هو نحو خاص من الوجود الخارجى ان وجود الفصل الاشتقاقى و هو الصورة النوعية فى الخارج مضمن فيه المعنى الجنسى» (اسفار ج 3 ص 55.) «فالنطق محمول بالاشتقاق و الناطق محمول بالمواطاة» (شرح قيصرى بر فصوص ص 23).

در عرفان فصل عبارت از فوت چيزى است كه موجود است.

(لمع ص 357) .

فَصْلِ اخير

-(اصطلاح منطقى) رجوع به فصل

فَصلِ إشْتِقاقى

-رجوع به فصل و (اسفار ج 4 ص 84،ج 1 ص 309)

فَصلِ جَوهَرى

-(اصطلاح منطقى) رجوع به فصل و(دستور ج 3 ص 32) شود.

فَصلُ الخِطاب

-(اصطلاح ادبى)و عبارت از گفتارى است فصيح و روشن و فارق ميان حق و باطل و كلام«البينة على المدعى و اليمين على من انكر»را كه فارق حق از باطل است فصل الخطاب گويند.

(كشاف ص 114-مختصر المعانى ص 4)

فَصلِ مُقَسِّم

-(اصطلاح منطقى)هر فصلى مقسم جنس است زيرا جنس را تقسيم بانواع مختلف كند خواجه طوسى گويد:

فصل باضافت بانواع مقوم باشد چه ذاتيست او را و داخل در ماهيت او مانند ناطق انسان را و باضافت با جنس مقسم باشد چه قسمت كند جنس را به حصة كه جزو نوع بوده و بغير آن حصه كه حصص ديگر انواع بوده مانند ناطق حيوان را چه حيوان باين فصل منقسم شود بناطق و غير ناطق (اساس الاقتباس ص 30)

فَصلِ مُقَوِّم

-رجوع به فصل مقسم شود.

فَصْل و وَصْل

-(اصطلاح فلسفى، عرفانى و ادبى و معانى بيانى است،) وصل عبارت از عطف بعضى از جمل بر بعضى ديگر بود و فصل ترك آن عطف