زكاة در وى واجب باشد،كه از براى خود بدهد،و از براى هر كه عيال وى باشد.

دليلش طريقۀ احتياط است،و يقين مر برائت ذمت را.

و از ابن عمر روايت كرده‌اند كه او گفت رسول ص بصدقه‌اى فطره فرمود،از خرد و بزرگ،و آزاد و بنده،و از هر كه مؤنث وى بر وى واجب باشد.و چون بنده گفت،مسلمان و كافر را شامل باشد.و چون گفت:

«و من تمونون» و مؤنت وى كشيد،زن و مهمان كه همۀ ماه رمضان باشد،داخل باشد درين.

و آنچه در زكاة فطر ببايد داد،صاعى بود(دويست و چهل درم است)و هر سرى را از گندم يا جو يا خرما يا مويز يا ارزن يا گاورس يا برنج يا پينو و غير اين از آنچه قوت خود كرده باشد.و روا بود قيمت آن دادن.

و وقت وجوبش از وقت صبح روز عيد بود تا آنگه كه نزديك بود بآنكه نماز عيد بگزارند.و اگر تاخير كنند،واجبى بخلل كرده باشند.و آنچه بدهند،پس از آن بمنزلۀ صدقۀ سنت بود.

دليلش اينست كه از عبد الله عمر روايت كرده‌اند كه او گفت:پيغمبر ص فرمود:

«فرض صدقة الفطرة طهرة للصائم من اللغو و الرفث و طعمة للمساكين.فمن اداها قبل الصلاة كانت له زكاة و من اداها بعد الصلاة كانت صدقة من الصدقات» ،يعنى:

صدقۀ فطر،سبب پاك شدن روزه‌دار است از سخن نافرجام،و فحشى كه گفته باشد، و طعمه‌ايست درويشان را.هر كه پيش از نماز آن را بدهد،زكاة باشد،و هر كه بعد از نماز بدهد صدقه باشد.

زَلزَلَه

-(اصطلاح فلسفى)كه در مبحث طبيعيات مورد تفسير قرار گرفته است فلاسفه از قديم الايام در پيدا كردن علت وقوع و حدوث زلزله به بحث و تحقيق پرداخته‌اند و تقريبا در اغلب كتب فلسفى از آن بحث شده است.

زلزله يعنى زمين لرزه و سبب آن بخار محتبس در زمين است كه چون مقدار زيادى بخار در قشر زيرين زمين جمع گردد بطورى كه زمين گنجايش نگه‌دارى و دفع آن را از مجارى طبيعى نداشته باشد انفجارى حاصل ميشود و هرگاه آن بخار بنحوى غليظ باشد كه نفوذ آن در مجارى زمين ممكن نباشد و يا آن قسمت از زمين مسامات كافى جهت دفع آن بخار نداشته باشد زلزله شديدى حاصل گردد «و اما الزلزلة فانها حركة تعرض لجزء من اجزاء الارض بسبب ما تحته و لا محالة ان ذلك السبب يعرض له ان يتحرك ثم يحرك ما فوقه».

(از شفا ج 1 ص 252) و آن جسم تحت زمين يا جسم بخارى دخانى قوى الاندفاع است مانند باد و يا جسم آبى سيال است و يا جسم هوائى و يا نارى است و يا ارضى است.

شيخ بعد از ذكر فروض مختلف گويد:

از نظر ما آن جسم دخانى است.

(از دستور ج 2 ص 152-شفا ج 1 ص 252)

زُلف

-(اصطلاح عرفانى)زلف موى مجعد در سر است و در اصطلاح صوفيان كنايت است از مرتبت امكانيه از كليات