responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر    جلد : 2  صفحه : 863

العلم بالحكم العقلى الى حكم الشرعى..»

دَليلِ فِقاهى

-اين اصطلاح اصولى است.

رجوع بحكم واقعى ثانوى شود.

دَم

-(اصطلاح عرفانى)نفس و دم گرم يعنى بيان گرم و گيرا و در اصطلاح، دم كنايت از نفس رحمانى است كه فيض حق باشد.

گر سنائى دم زند آتش برين عالم زند اين جهان بيوفا چون ذرۀ بر هم زند
آدمى شكل است ليك رسم آدم دور ازو از هواى معرفت او لاف از آدم زند
مولوى گويد:

آن دمى كز آدمش كردم نهان با تو گويم اى تو اسرار جهان
آن دمى را كه نگفتم با خليل و ان دمى را كه نداند جبرئيل
و آن دمى كز وى مسيحا دم نزد حق ز غيرت نيز بى‌ما دم نزد
ما چه باشد در لغت اثبات و نفى من نه اثباتم منم بى‌ذات نفى
و دم غنيمت است يعنى آنچه در آن پيش آيد خوش آيد و بايد همان را خواست كه پيش آمده است و خواست خدا بوده و نبايد مقتضى دم را بانتظار آينده ترك كرد.

دِماءِ ثَلاثه

-(اصطلاح فقهى)و خون حيض،نفاس و استحاضه را گويند.

(از شرح لمعه ص 16)

دِماغ

-(اصطلاح فلسفى)دماغ در لغت بمعنى مغز است و مراد محل قواى مدركه باطنى است حكما و روان‌شناسان قديم براى مغز سه تجويف قائل بوده‌اند و آنها را بطون سه‌گانه ناميده‌اند و براى هر يك از بطون سه‌گانه دو قسمت قائل بودند كه هر يك محل ادراك و كار مخصوص ميباشد.

سه تجويف دارد دماغ اى پسر كز احساس باطن دهندت خبر
مقدم ز تجويف اول بدان كه باشد حس مشترك را مقر
مؤخر از او شد محل خيال كه ماند از او در تصور اثر
اخير وسط جاى وهم است و حفظ ز تجويف آخر نباشد بدر
پس اندر نخستين اوسط بود تخيل ز حيوان و فكر از بشر
(دستور ج 2 ص 109-110- كشاف ص 482) بهر حال دماغ بنا بر قول فلاسفۀ باستان و از جمله فارابى خدمتگذار قلب است باين كه حرارت دل را معتدل كند و در نتيجه فكر و انديشه خود معتدل شود.

(رجوع شود به آراء اهل مدينه ص 76) ترتيب اعضاء رئيسه عبارتند از:

1-قلب 2-دماغ-كبد 4-طحال 5-اعضاء توليد.

(رجوع شود به آراء اهل مدينه ص 73-79) فارابى گويد:در اين جا كار دماغ اين است كه بايد حرارتى كه از راه قلب در آنها نفوذ كند تعديل كند تا آنكه آن مقدار از حرارت كه بهر عضوى ميرسد معتدل و ملايم و سازگار با آن عضو بود و اين كار نخستين دماغ و نخستين خدمت او بود كه شامل همۀ اعضاء ميشود.

نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر    جلد : 2  صفحه : 863
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست