د

دائِرَه

-(اصطلاح هيئت و رياضيات) خطى كه محيط به سطح مستدير بوده و ممكن باشد در داخل آن نقطۀ فرض كرد كه فاصلۀ تمام خطوط مستقيمه خارج آن نسبت بدان مساوى باشد و گاه دائره اطلاق بر سطح مستدير شود كه محاط بدان خط باشد و آن خط محيط و نقطه مركز آن باشد و خط مستقيمى كه از مركز آن عبور كند و بمحيط آن وصل شود قطر آنست.

(دستور ج 2 ص 96-تفسير ص 210)

دائِرَةُ الارتِفاع

-(اصطلاح هيوى) دائرة الارتفاع عبارت از دائره بزرگى است كه عالم را بدو نيم كرده و دائره افق را بر زواياى قوائم قطع كند و بمركز شمس مرور كند و يا از دو قطب افق عبور كند.

(دستور ج 2 ص 96)

دائِرۀ اوّل السَّماوات

-(اصطلاح هيوى) عبارت از دائرۀ بزرگى است كه ميان شمال و جنوب را جدا كرده و از دو قطب افق و دو قطب دائره نصف النهار عبور كند و دو قطب آن دو نقطۀ شمال و جنوب است و حد فاصل ميان آن و افق عبارت از خط مشرق و مغرب است و آن خطى است كه دو قطب دائرۀ نصف النهار را بهم ميپيوندد.

(از دستور ج 2 ص 96) و به عبارت ديگر...

عبارت از دايرۀ بزرگى است كه به دو سمت رأس و قدم عبور كند و نيز بدو نقطۀ مشرق و مغرب و از اين جهت دايره مشرق و مغرب هم نامند و دو قطب آن قطب جنوب و شمال بود و دايرۀ نصف النهار را در دو نقطۀ سمت رأس و قدم قطع كند و بر خلاف دايره ارتفاع كه متغير است اين دايره ثابت است...

دائِرةُ الاُفُق

-(اصطلاح هيوى)دائرۀ افق دائرۀ عظيمى است كه ميان آنچه از فلك ديده ميشود يعنى نيمه مرئى و نيمه نامرئى آن را جدا ميكند و دو قطب آن سمت رأس و سمت پا است و دوائر موازى فوق را ارتفاع و دوائر زير را مقنطرات گويند.

(از دستور ج 2 ص 96)

دائِرةُ البُروج

-(اصطلاح هيوى) منطقه‌ايست در فلك ثامن كه منطقة البروج هم گويند.

(ار كشاف ص 471)

دائِرۀ صَغيره

-(اصطلاح هيوى)يا