(از عده ج 5 ص 43)

خُورماه

-اين اصطلاح گاه‌شناسى است و نام ديگر ديماه بود.

خورشيد

-(اصطلاح عرفانى)مراد انوار حاصل از تجليات الهى است و خورشيد حقيقت نور خدا است و عبارت از ذات احديت نيز هست و اشارت بوحدت است، چنانچه مه و مهر اشارت بكثرت است.

فتد يك تاب از و بر سنگ خاره شود چون پشم رنگين پاره پاره
(از شرح گلشن) پير طريقت گفت:حبذا روزى كه خورشيد جلال تو بما نظرى كند،حبذا وقتى كه مشتاقى از مشاهدۀ جمال تو ما را خبرى دهد،جان خود طعمه ميسازيم،بازى را كه در فضاى طلب تو پرواز مى‌كند، دل خود نثار كنيم،محبى را كه بر سر كوى تو آوازى دهد.(عده ج 4 ص 406) اى جوان بس منال كه بس نماند تا آنچه خبر است عيان شود،خورشيد وصال از مشرق يافت تابان شود و دولت ازلى عيان شود،ديده و دل و جان هر سه باو نگران شود.

چه باشد گر خورى يك سال تيمار چو بينى دوست را يك روز ديدار
همه آرزوها نقد شود زيادت بيكران شود قصه آب و گل نهان شود، (از عده ج 5 ص 261)

خَوف

-(اصطلاح اخلاقى و عرفانى) خوف يعنى ترس.

در مصباح است كه از جملۀ منازل و مقامات طريق آخرت خوف است يعنى انزعاج و انسلاخ او از طمأنينت امن بتوقع مكروهى ممكن الحصول.

و خوف بر دو گونه است يكى خوف عقوبت و ديگر خوف از مكر،خوف از عقوبت،عوام مؤمنان را بود و خوف از مكر محبان صفات را بود كه تعلق با صفات جمال دارند.

از ابو عمر دمشقى نقل است كه گفت.

خائف كسى است كه از نفس خود زيادتر از دشمن كه شيطانست بترسد.

و باز گفته شده است كه:خائف كسى است كه در حقيقت از هر چيزى كه خلق از او بترسد،آن چيز از آن بترسد.

ابو بكر بن طاهر گويد«من خاف على نفسه شق عليه ركوب الاهوال و من شق عليه ركوب الاهوال لا يرتقى الى سمو المعالى فى الاحوال»(از طبقات ص 394).

حضرت رسول فرمودند

«ان الله يحب- الشجاعة و لو على قتل حية» .

(از طبقات 394).

ابن جلاء گويد:خائف كسى است كه مخلوقات از و در امان باشند چنانكه از شيطان همه بترسند و لكن شيطان از خائف بترسد.

(از مصباح الهدايه ص 387-شرح تعرف ص 138) و گفته شده است كه خائف كسى است كه در هر وقتى حكم آن وقت واجب بيند.

مولوى گويد:

هر كه ترسيد از حق و تقوى گزيد ترسد از وى جن و انس و هر كه ديد
«وَ لِمَنْ خٰافَ مَقٰامَ رَبِّهِ جَنَّتٰانِ» .

سهل گويد:خوف نر است و رجا ماده زيرا غلبۀ رجاء مستى و كاهلى بار آرد و