ركاز چيست؟ فرمود:زر و نقره كه خداى تعالى در زمين بيافريد،روزى كه زمين را آفريد.و اين صفت معادن است.

و در هر چه از خرج سال افزون آيد،از هر چه بدست آورده باشد،خمس واجب باشد.

و وقت وجوبش استفادۀ وى است.

و در گنج نصاب معتبر است،و آن بيست دينار است و در عوض آنكه قيمت وى دينارى بود.

و خمس را به شش سهم قسمت كنند چنانكه در قرآن است: فَأَنَّ لِلّٰهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبىٰ» ،يعنى:سهمى خداى راست،و سهمى رسول را،و سهمى ذى القربى را،و اين امام است.سهم خداى رسول را باشد چون در حال حيات باشد، و اگر نباشد سهم خداى و سهم رسول امام را باشد.و سهمى يتيمان را باشد،و سهمى مسكينان را،و سهمى راه گذريان را.چنانكه فرمود: «وَ الْيَتٰامىٰ وَ الْمَسٰاكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ» .

و گفته‌اند ابن سبيل كسى باشد كه راه او زده باشند.

و اينان كه مستحقان خمس‌اند،آنانند كه منسوب باشند بامير المؤمنين،و جعفر، و عقيل،و عباس.هر صنفى را از ايشان بر قدر كفايت سالشان بدهند،چنانكه در نفقه كردن،ميانه نگاه دارند و اسراف نكنند،و دريشان ايمان اعتبار كنند.

و دليل بر آنكه ذى القربى امام است، و از خويشان رسول است،آنست كه«ذو» لفظى است مفرد واجب بود كه شخصى معين بود.

و «لام»در قربى و يتامى و مساكين بمنزلت اشارت است برسول ص،و ضميرى كه راجع با وى،زيرا كه لام تعريف عهد است يا عوض از مضاف اليه،تقديرش اين است:«و لذى قربى و يتامى و مساكين».

و مشهور است كه رسول ص از غنيمتى كه گرفتندى،خمس بيرون كردى،و بر بنى هاشم خاص قسمت كردى،و باقى بر لشكر قسمت كردى.

(معتقد الاماميه ص 276،278)

خَمسهُ مُتَحيّره

-(اصطلاح نجومى) پنج سياره را از سيارات هفتگانه يعنى بجز ماه و خورشيد پنج سيارۀ ديگر را خمسۀ متحيره نامند باعتبار اينكه حركات آنها گاهى رجوعى بود و گاه در استقامت بود و گاه در بطوء و گاه در سرعت.

خُمُود

-(اصطلاح اخلاقى)خمود بمعنى سكون است و اصطلاح اخلاقى است و يكى از كيفيات نفسانى است رجوع به عدالت و عفت شود.

(از اسفار ج 2 ص 38) خواجه طوسى گويد:و اما خمود سكون بود از حركت در طلب لذات ضرورى كه شرع و عقل در اقدام بر آن رخصت داده باشد از روى اختيار نه از راه نقصان خلقت.

شهوت و آن طرف تفريط(عفت)است (از اخلاق ناصرى ص 84)

خَوارِج

-(اصطلاح كلامى)از اصطلاحات كلامى است و فرقه‌اى هستند كه در جنگ صفين از صفوف حضرت على جدا شدند و با شعار الحكم لله او را و نيز معاويه را واجب القتل دانستند و اين فرقه