بود كه در پايان سخن الفاظ فصيح و بليغ بكار برد و مناسب با مقصود و مبدأ بود و بالجمله ختم كلام بالفاظ فصيح و تركيبات لطيف كند(از كشاف ج 1 ص 427).

در ابدع است كه حسن مقطع را حسن الختام نيز خوانند و آنست كه متكلم در آخر كتاب يا خطبه يا قصيده خوشترين عبارتى را كه بتواند و در قدرت خود شناسد بكار برده لذت آن را در گوش مستمعين وديعه گذارد تا اگر قصورى در باقى كلام بود بآن خاتمۀ نيكو جبران كند.

مثال، بر آن صدر امم روح مجسم همايون باد اين كاخ فلكسا
نبيند جز ز چشم يار فتنه نيابد جز ز بانگ چنگ غوغا
سعدى گويد:

سعدى آن نيست كه هرگز ز كمندت بگريزد
تا بدانست كه در بند تو خوشتر ز رهائى
خلق گويند برو دل به هواى دگرى نه
نكنم خاصه در ايام اتابك دو هوائى
دل سعدى و جهانى بدمى غارت كرد همچو نوروز كه بر خوان ملك يغما بود
(از ابدع ص 272-273).

فروغى گويد:

مقصود از مقطع قطع كردن كلام يعنى بآخر رسانيدن قصيده و غزل و غيرها باشد بوسيله درج شاعر تخلص خود را يا مدح ممدوح و جز آن مانند: جماعتى كه ندانند حظ روحانى تفاوتى كه ميان دواب و انسان است
گمان برند كه در باغ حسن سعدى را نظر بسيب زنخدان و نارپستان است
و ما ابرى نفسى و ما أزكيها كه هر آنچه نقل كنند از بشر در امكان است
حافظ ار خصم خطا كرد نگيريم بر او ور بحق گفت جدل با سخن حق نكنيم
گفتم مرا سه بوسه ده اى ماه دلستان گفتا ز حور بوسه نيابى تو در جهان
(از بديع فروغى ص 111-112)

حُسنِ نَسَق

-(اصطلاح ادبى)و آن بود كه كلماتى پى در پى و معطوفات متوالى بطورى آورد كه ملائم و مستحسن باشند و هر يك از آنها جمله مستقل باشد مانند «وَ قِيلَ يٰا أَرْضُ ابْلَعِي مٰاءَكِ..» (از كشاف ج 1 ص 428).

سعدى گويد:

لطيف جوهر و جانى غريب قامت و شكلى
نظيف جامه و جسمى بديع صورت و خوئى
.

حُسنِ هُدى

-(اصطلاح اخلاقى)و آن بود كه نفس را به تكميل خويش به حليتهاى پسنديده و ستوده رغبتى صادق حادث شود.

(از اخلاق ناصرى ص 77)

حِسيّات

-حسيات جمع حسى است كه محسوسات هم نامند و حسيات در قضا يا اطلاق بر دو معنى شود اول قضايايى كه عقل بمجرد تصور دو طرف آن حكم بدان كند از روى جزم و يقين بواسطۀ حس ظاهر يا باطن كه محسوسات و مشاهدات نامند و از مقدمات يقينيه ضروريه باشند دوم محسوسات