رجوع باتحاد عاقل و معقول شود.

عِلمِ آخِرت

-(اصطلاح فلسفى)علم آخرت عبارت از علمى است كه بفساد بدن فاسد نشود و آن علم بتأمين سعادت اخروى است.

(اكسير العارفين ضميمۀ رسائل صدرا ص 282).

عِلمِ إجمالى

-(اصطلاح فلسفى و فقهى)علم باشياء را در مقام اجمال علم اجمالى مينامند چنانكه علم علت بمعولات و لوازم معلولات خود بنحو علم اجمالى است علم ذات حق بذات خود عين وجود نظام جملى جهان است و از اين جهت علم او بذات خود علم به كليات بوده و بواسطۀ كليات علم به جزئيات موجودات است كه مبدأ تفاصيل آن معلومات است است و اين ما حصل معنى علم اجمالى در عين كشف تفصيلى.

قطب الدين گويد و علم بعضى تفصيلى و بعضى اجمالى است اما تفصيلى آنست كه اشياء را بداند متمايز در عقل و منفصل بعضى از بعضى و اجمالى همچنان باشد كه كسى مسأله را دانست آنگاه غافل شد آن را ازو پرسند چه جواب از آن حاضر ميشود در ذهن او و اين بقوت محض نيست چه پيش او حالتى بسيط حاصل است كه مبدأ تفاصيل آن معلومات است پس آن علم بقوت نباشد از وجهى و بقوت از وجهى ديگر (درة التاج بخش سوم ص 87 و رجوع شود باسفار ج 3 ص 37-شرح منظومه ص 146)رجوع بعلم شود.

از علم اجمالى در اصول مراد علم فى الجمله است به وجود محرمات و محللات و غيره در شرع و يا علم اجمالى بوجود حرامى در ميان امور محصوره يا غير محصور،و يا علم فى الجمله است بوجود حكمى براى موضوع خاص يا موضوعاتى در مقابل علم تفصيلى باحكام شرعى و علم اجمالى را صورى مختلف است زيرا اجمال طارى يا از جهت متعلق حكم است با وجود معلوم بودن نفس حكم بطور تفصيل و يا از جهت حكم و متعلق هر دو است يا از جهت اشتباه مصاديق متعلق حكم است يا از جهت اشتباه در خطاب شارع يا در مكلف به است يا در مكلف و اطراف آن يا محصور است يا غير محصور و بالجمله علم اجمالى هم مانند علم تفصيلى موجب تنجز تكليف است و در طريقۀ عمل بحث است(رجوع شود برسائل ص 16).

عِلمِ إِخلاص

-(اصطلاح عرفانى) رجوع باخلاص شود.

عِلمِ أحوال

-(اصطلاح عرفانى)رجوع بعلم شود.

عِلمِ أخلاق

-(اصطلاح عرفانى)علم اخلاق عبارت از علم سلوك است و از انواع حكمت عملى است كه تهذيب اخلاق گويند و حكمت خليقه هم گويند.

عِلمِ أدنى

-مراد علم طبيعى است و يكى از اقسام حكمت نظرى است (از كشاف ص 505)

عِلمِ ادَب

-علوم مختلف ادبيه عبارتند از:

1-عِلمِ اصول

-رجوع باصول و (موافقات ج 1 ص 29)شود.

2-عِلمِ بَلاغَت

-علم معانى بيان را گويند.