نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 2 صفحه : 1269
و يكى از صور بروج دوازدهگانه بود شامل 21 ستارۀ داخل در صورت و سه ستاره 21 ستاره داخل در صورت و سه ستاره خارج از صورت.
(از صور الكواكب ص 207 و رسالۀ سوم از رسائل اخوان ص 90)
عَقل
-(اصطلاح فلسفى و عرفانى) يكى از مسائل مهم فلسفى كه انظار و آراء فلاسفه را بخود متوجه كرده است مسأله عقل،روح و نفس و چگونگى وجود و ماهيت آنها است.
كلمۀ عقل از لحاظ لغوى معانى متعدد دارد از جمله«فهم»الشيء يعقله عقلا.
يعنى فهميد او را و ادراك كرد و تدبر كرد و«قيد».عقل البعير يعنى شتر را مقيد كرده و بدو قيد زد«العقلة»يعنى عقال و قيد.و«ضد جهل»و«ضد حمق» و اطلاقات و تعبيراتى كه براى مشتقات آن شده است بشرح زير است:
«تعقل»يعنى«تكلف العقل»كه با سختى و دشوارى امرى را دريابد.
«عاقول»گياهى است كه شتر خورد «عقال»آنچه شتر را بآن بندند.«عقل» آنچه را با او سر حيوان را بندند و عقل را از آن جهت عقل گويند كه دارنده خود را از زلات نگاه دارد معقول هم بمعنى عقل آمده است.
«اعتقل لسانه»يعنى قادر بر سخن گفتن نيست و بالجمله.
عَقيلَة
-زنان مخدره را گويند.
عَقيلَةُ القَوم
-رئيس و بزرگ قوم را گويند.
عَقائِلِ إنسان
-كرائم مال و ثروت او را گويند.
عاقولُ البَحر
-موج دريا را گويند.
عَقَلَ الدَّواءُ بطنه
-يعنى دارو شكم او را بند آورد.
الغلام يَعقِلُ عَقلا
-يعنى پسر بحد كمال و عقل رسيده و اكنون عاقل شده است.
الوَعل عَقَل عَقُولا
-يعنى قوچ كوهى بر بالاى كوه رفت.
عَقَلَ له دَم
-يعنى صاحب دم ديه آن را ترك كرد.
اعقَلَ الرَّجُل
-يعنى بر مرد زكات سال واجب شد.
تَعاقَلَ الرّجل
-مردي را گويند كه خود را خردمند ميداند.
اعتَقَلَ لِسانَه عَلَى المَجهول
-يعنى زبان خود را از گفتن آنچه نمىداند نگهداشت.
عَقُول
-كسى را گويند كه امور را دريافته و ادراك كند و دوائى كه شكم را بند آورد.
عَقيل
-يعنى معقول.
أعقل
-يعنى كسى كه او را عقل زياد باشد.
عُقّال
-مرضى است كه عارض بر پاى اسب شود و موجب انقباض آن گردد.
عِقال
-گياهى است بنام سعدانه.
عاقِلَه
-يعنى ماشطه.زن دانا.
عَقَلتِ المَرأةُ شَعرَها
-يعنى زن موهاى خود را شانه كرد.
وَ هُم عَلى مَعاقِلِهم الأولى
-يعنى آنان بر ديههاى زمان جاهليت ميباشند.
عاقِلَةُ الرَّجل
-خويشان و نزديكان مرد را گويند.
(رجوع شود به كنز اللغة و العلوم و تهذيب الاسماء و اللغات و جمهرة اللغة
نام کتاب : فرهنگ معارف اسلامی نویسنده : سجادی، جعفر جلد : 2 صفحه : 1269