انسان را عالم صغير و جهان وجود را عالم كبير و انسان كبير ناميده‌اند.

(از اخوان ج 2 ص 123)

عالَمِ قُدس

-(اصطلاح فلسفى)عالم قدس عبارت از عالم الهى است و عالم اسماء و صفات حق است.

عالَمِ كَثيف

-(اصطلاح عرفانى) منظور جهان طبيعى است كه عين نقصانست كه نفس كل بدان از عقل كل كمتر است و اين عالم هر نفس كل را بدان سرمايه است تا بدان مر نقصان خويش را راست كند و دليل بر درستى اين سخن يافته شود اندر نفسهاى جزوى كه اندر اين عالم است كه هر يكى از مردم كوشنده‌اند مر بيرون بردن نقصان را از كار خويش اندر اين عالم از بهر آنكه هنوز غرض نفس كل ازين عالم پديد نيامده است هيچ نفس جزوى اندرين عالم بى‌نياز همى‌نشود...

(از وجه دين-حكيم ناصر خسرو ص 37).

عالَمِ ماهيّات

-(اصطلاح عرفانى) براى وجود سه مرتبۀ اصلى قائلند محسوسات كه آن را عالم ملك نامند،معقولات كه عالم ملكوت نامند،ماهيات را بعضى اعيان ثابته ناميده‌اند و بعضى حقايق ثابته گفته‌اند.خود نسفى اشياء ثابته ناميده است كه در حديث نبوى است

«اللهم ارنا الأشياء كما هى»

عالَمِ كون و فَساد

-(اصطلاح فلسفى) مراد عالم طبيعت و عناصر و مواليد است (اسفار ج 3 ص 114).

عالَمِ لاهوت

-(اصطلاح فلسفى) مراد از عالم لاهوت عالم سرمد و صقع ربوبى و مرتبت احديت و واحديت است.

عالَمِ مِثال

-(اصطلاح فلسفى)مراد عالَمِ مُثلِ مُعَلَّقَه-و برزخ و گاه عالم مثل نوريه است (مجموعه دوم مصنفات ص 246).

عالَمِ مُثُلِ مُعَلَّقَه

-(اصطلاح فلسفى) رجوع به مثل معلقه و(مجموعه دوم مصنفات ص 250)شود.

عالَمِ مُثُلِ مُعَلَّقَۀ نوريَّه

-(اصطلاح فلسفى)رجوع به مثل معلقه نوريه و (مجموعه دوم مصنفات 23)شود.

عالَمِ مُفارِقات

-(اصطلاح فلسفى) مراد عالم انوار و عقول و نفوس است رجوع به(مجموعه دوم مصنفات ص 226) شود.

عالَمِ مَحسوس
عالَم مَعقول
عالَمِ مَلائكه

(اصطلاحات فلسفى) رجوع بعالم و عقل و كلمۀ ملائكه و محسوس و معقول و نفوس و طبيعت شود.

علم مفارقات

-(اصطلاح فلسفى) مراد عالم مجردات است(از مبدأ و معاد ص 320)و رجوع بمفارقات شود.

عالَم مِقدار

-(اصطلاح فلسفى)مراد از عالم مقدار عالم صور مقدارى شبحى است كه عالم صور و اشباح گويند«و اعلم ان العالم المثالى هو عالم روحانى و جوهر نورانى شبيه بالجواهر الجسمانى فى كونه محسوسا مقداريا و بالجواهر المجردة العقلية فى كونه نورانيا و ليس بجسم مركب مادى و لا جوهر مجرد عقلى لانه برزخ و حد فاصل بينهما و كل ما هو برزخ بين الشيئين لا بد و ان يكون غيرهما»