و افعال او مطابق احوال،آن چنان كه نمايد باشد و لازم نباشد آن چنان كه باشد نمايد، (از مصباح الهدايه ص 134- كشاف ص 847).

و فرموده‌اند الصدق سيف الله فى- ارضه ما وضع على شىء إلا قطعه مولانا گويد:

صدق عاشق بر حمارى مى‌تند چه عجب گر بر دل دانا زند
صدق موسى بر عصا و كوه زد بلكه بر درياى پر اشكوه زد
صدق احمد بر جمال ماه زد بلكه بر خورشيد رخشان راه زد
صدق و گرمى خود شعار اوليا است باز بى‌شرمى شعار هر دغاست
كالتفات خلق سوى خود كشند كه سرخوشند و از درون بس ناخوشند

صِدقِ خَبَر

-(اصطلاح اهل معانى) و صدق خبر مطابقت آنست با واقع يعنى نسب خارجيه و كذب آن عدم تطابق آنست.

(از مختصر المعانى ص 17-مطول ص 36).

صِدقِ نور

-(اصطلاح ذوقى)كشفى كه بعد از ظهور مستور نگردد و بمقام جمع رسد«صدق النور»خوانند زيرا كه استتار و اختفاء بعد از آن نباشد.

(اصطلاحات شاه نعمت الله ص 57).

صَدَقَه

-(اصطلاح عرفانى،فقهى) عبارت از مقدار مالى است كه از جمع مال خارج شود و به فقراء و صاحبان استحقاق داده شود و آن يا واجب است يا مندوب.واجب زكاة مال و زكاة بدن باشد كه زكاة فطر است.در معنى عرفانى انصارى گويد:صدقه بر سه قسم است، يكى بمال و يكى بتن و يكى بدل،صدقه بمال مواسات درويشانست بانفاق نعمت، صدقۀ به تن قيام كردنست از بهر ايشان بحق خدمت،صدقۀ بدل،وفادارى است بحسن نيت و توكيد همت.

اين است كه صدقه كردن بر درويشان و صدقۀ ديگر است بر توانگران و آن اين است كه بر ايشان جود نمايى،و نياز خود بر ايشان عرضه نكنى و اميد از مبرات ايشان بازگيرى و طمع در ايشان نبندى، چون اين صدقه و آن معروف و آن اصلاح در يكى مجتمع شود:سر تا پاى وى عين حرمت گردد،در صدف اسرار ربوبيت و مقبول شواهد الهيت شود.نامش بصديقى بيرون دهند و فردا با صديقانش حشر كنند (از عده ج 2 ص 695).

در معنى فقهى عطيه را هم صدقه گويند زيرا بواسطه آن صدق گفتار و اعتقادش در عبوديت روشن شود اعم از زكاة و جز آن و شامل هبه،صلح،زكاة فطره نيز ميشود.

(الفقه على..ج 3973-كشاف ص 935)

صُدور

-(اصطلاح فلسفى)رجوع شود به اول صادر و اول ما خلق و(تهافت التهافت ص 178-مجموعه دوم مصنفات ص 316)

صُدورِ بَسيطِ از مُرَكَّب

-(از اصطلاحات فلسفى).

شيخ اشراق گويد:

جايز است كه براى چيزى بسيط