باشد و يا آنكه وجوب و حرمت هم معلوم باشد لكن شك در متعلق آن دو باشد و بهر تقدير در شبهات حكميه اصل برائت جارى شود و در شبهات موضوعيه در صورت نامحدود بودن اصل حليت و طهارت جارى است و در صورت محصور بودن و امكان اجتناب از همه اصل احتياط جارى شود.

و در اين مورد اخبار و آياتى است مانند « مٰا كُنّٰا مُعَذِّبِينَ حَتّٰى نَبْعَثَ رَسُولاً - وَ مٰا كٰانَ اللّٰهُ لِيُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَدٰاهُمْ حَتّٰى يُبَيِّنَ لَهُمْ مٰا يَتَّقُونَ - لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ - قُلْ لاٰ أَجِدُ فِي مٰا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلىٰ طٰاعِمٍ يَطْعَمُهُ - وَ مٰا لَكُمْ أَلاّٰ تَأْكُلُوا مِمّٰا ذُكِرَ اسْمُ اللّٰهِ عَلَيْهِ وَ قَدْ فَصَّلَ لَكُمْ مٰا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ »و رواياتى مانند

«ما حجب الله علمه عن عباده فهو موضوع عنهم-الناس فى سعة ما لا يعلمون-كل شىء مطلق حتى يرد فيه نهى-كل شىء فيه حلال و حرام فهو لك حلال حتى معرف الحرام منه بعينه» در اين مسأله فروض و شقوق و بحث بسيار است رجوع شود به(رسائل ص 195- 307-خزائن ص 17-24-كفايه ج 2 ص 222 قواعد شهيد ص 182- قوانين ص 261-263).

شِبهِ انقِطاع

-(اصطلاح ادبى)و در صورتى كلام را شبه انقطاع و منقطعه دانند كه جمله دوم عطف بر جملۀ اول باشد و با ايهام آنكه عطف بر غير منظور شده است.

(از مطول ص 217).

شِبهِ جُملَه

-(اصطلاح ادبى)مراد ظرف و جار و مجرور است مانند«فى الدار فى السماء»و «هُوَ الَّذِي فِي السَّمٰاءِ إِلٰهٌ» (از مغنى باب چهارم ص 223).

شُبهَه

-(كلامى)ايراد،اشكال، ايجاد ترديد،باشتباه انداختن،مسلم نبودن.گويند نخستين شبهۀ كه در خلقت شد بوسيله ابليس مطرح شد در باب خلقت آدم و گفت آدم را از خاك بيافريدى و من را از نار و نار را بر خاك مزيت است و در شأن من نيست كه بآدم سجده كنم و گويند بدنبال اين شبهت،هفت شبهت ديگر وارد كرد بدين قرار:

1-خداوند قبل از آفريدن من خود ميدانست كه از من چه خواهد آمد پس چرا مرا بيافريد.

2-حال كه مرا آفريد چرا مأمور باطاعت از خود كرد در حال ميدانست من طغيان خواهم كرد.

3-چرا مرا فرمان داد كه از آدم خاكى اطاعت كنم.

4-پس از اينكه من نافرمانى كردم چرا مرا لعن كرد در حال كه من بجز سرپيچى از سجده بر آدم كار ديگرى مخالف امر او نكردم.

5-چرا مرا به بهشت راه داد تا آدم را گمراه كنم.

6-چرا مرا بر اولاد آدم مسلط كرد تا آنها را گمراه گردانم.

7-پس از همه اينها چرا مرا عمرى جاويدان داد و مهلت داد تا همه خلق الله را وسوسه كنم.

(از ملل و نحل ابن حزم ج 1 ص 10 -12)

شُبهَه حُكميَّه

-(اصولى) شبهۀ حكميه در برابر شبهۀ موضوعيه است.كه منشأ شبهه و ترديد ناشى از