گرفت و به او علم آموخت و هر ماه بيست درهم براى مادرش مى‌فرستاد. اسكافى در سال 240 هجرى در گذشت.

المنية و الامل، ص 169.

الفرق بين الفرق، ص 102.

الملل و النحل، بغدادى، ص 104،103.

Encycloped iedeL'Islam, tomeIV,P.132.

اسماعيليه

«اسماعيليه» نام عمومى فرقه‌هايى است كه بعد از حضرت امام جعفر صادق (ع) به امامت فرزند مهترش اسماعيل يا نواده‌اش محمد بن اسماعيل اعتقاد دارند و گاه در بلاد مختلف به نامهاى گوناگون مانند باطنيه، تعليميه، سبعيه، حشيشيه، ملاحده و قرامطه خوانده شده‌اند.

چنان كه در تواريخ آمده است، حضرت امام جعفر صادق (ع) ، امام ششم شيعيان فرزند مهتر خود اسماعيل را به جانشينى خود برگزيد ولى چون اطّلاع يافت كه او جوانى فاسق است وى را از اين مقام خلع كرد [1]. مقارن همين زمان اسماعيل زندگانى را بدرود گفت. حضرت صادق (ع) سپس فرزند چهارمش موسى الكاظم (ع) را به جانشينى خود اختيار كرد.

وفات اسماعيل در سال صد و چهل و سه هجرى يعنى پنج سال پيش از در گذشت پدرش امام جعفر صادق (ع) بود وى را در گورستان بقيع الغرفة به خاك سپردند. پيش از به خاك سپردنش براى رفع شبهه حضرت صادق والى مدينه را با جمعى انبوه از معاريف و مشايخ آن شهر حاضر كرد و اسماعيل را از ديه عريض كه در چهار فرسنگى شهر است و آنجا وفات يافته بود و بر دوشهاى مردمان به شهر آورده بودند به ايشان نمود و محضر بنوشت بر وفات او، موشّح به خطوط آن جماعت، تا او را در بقيع دفن كردند، چون اسماعيل در گذشت شيعيان مرگ او را نابهنگام پنداشته و گفتند كه در امر امامت او بدا حاصل شده است (-: اثنى‌عشريه) .

در منابع اوليه اسماعيليه غالبا از شخصى به نام ابو الخطاب محمد بن ابى زينب يا مقلاص بن ابى الخطاب [2]از موالى بنى اسد سخن به ميان مى‌آيد كه در كار امامت اسماعيل دست داشته است. ابو الخطاب نخست از اصحاب امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) بود و به سبب سخنان غلو آميزش امام او را لعنت