فرمود.

صاحب «تبصرة العوام» مى‌نويسد: بدان كه اهل كوفه اكثر خوارج بودند و دعوى كردند كه ما شيعه على (ع) ايم، چون به امير المؤمنين (ع) آن معامله كردند كه در تواريخ مذكور است اين ملاعين در زمان بنى اميه خواستند كه خروج كنند، رئيس نداشتند، تدليس كردند و پيش شيعه رفتند و گفتند كه شما مى‌دانيد، امر به معروف واجب است و اگر ما خروج نكنيم و بر اين قرار بميريم كافر باشيم. قومى از شيعه به قول ايشان اعتماد كرده فريفته شدند در حالى كه غرض ايشان هلاك شدن بقيمت اهل بيت (ع) بود.

جمله نزد زيد رفتند و او پذيرفت و بيست هزار مرد با وى هم سوگند شدند هنگام خروج بيست هزار مرد جنگى با وى بودند، چون به در جامعه رسيد اندكى مانده بودند و ديگران رفته، زيد گفت: «رفضونى» يعنى مرا رها كردند، زيد را بگرفتند و بكشتند و صلب كردند.

اين فرقه از ديگر فرق شيعه به مذهب تسنن نزديكترند.

ادارسه يا ادريسيان كه سر سلسله آنان ادريس بن عبد اللّه بن حسن بن حسن بن على بود و از 112 تا 375 بر مراكش و آفريقاى شمالى حكومت مى‌كرد، اولين دولت مستقل شيعه علوى به شمار مى‌رود.

دولت ائمه رسّى در صعداى يمن (280 تا حدود 700 ه‌) و نيز دولت علويان طبرستان (250 تا 316 ه‌) از «زيديه» بودند.

مردم يمن زيدى مذهبند و تا پيش از جمهوريت، امام ايشان در شهر صنعا مى‌زيست.

قدما دربارۀ زيد و زيديه چند كتاب نوشته‌اند كه از جمله آنها كتاب ابراهيم بن محمد ثقفى (در گذشته در 283 ه‌) و اخبار زيد بن على از جلّودى و اخبار زيد بن على از ابن بابويه قمّى مى‌باشد.

فقه زيدى:

از علماى معروف زيدى حسن بن صالح (در گذشته در 161 ه‌) و حسن بن زيد بن محمد ملقّب به امام الداعى الى الحق كه از سال 250 تا 270 در طبرستان سلطنت مى‌كرد، و قاسم بن ابراهيم علوى و نوۀ او الهادى يحيى مى‌باشند.

از قديمى‌ترين كتابهاى ايشان در «فقه» كتب «مجموع الحديث» و «مجموع الفقه» است كه آن دو را «مجموع الكبير» گويند و آنها محتوى بر اخبار و فتواهايى است كه از زيد بن على بن الحسين رسيده است، اين كتاب، به روايت ابو خالد عمر بن خالد واسطى است كه در ربع دوم قرن دوم هجرى وفات يافت. ابو خالد از اصحاب زيد بن على بود.