محاسبۀ درآمد سال كه بايد خمس آن پرداخت شود، واجب است.
س 984: اگر چند سال درآمد سالانهام را محاسبه نكنم تا اينكه اموال من نقد و سرمايهام زياد شود و بعد از آن، خمس غير از سرمايۀ قبلىام را بپردازم، آيا اين كار اشكال دارد؟ ج: اگر در اموال شما هنگام رسيدن سال خمسى، خمس هر چند به مقدار كم باشد، تا خمس آن را نپردازيد، حقّ تصرّف در آن اموال را نداريد، و اگر با عين آن اموال قبل از پرداخت خمس خريد و فروش كنيد، معامله نسبت به مقدار خمس آن، فضولى و متوقف بر اجازۀ ولىّ امر خمس است.
س 985: خواهشمنديم آسانترين راه ممكن براى پرداخت خمس توسط صاحب مغازه را بيان فرمائيد.
ج: هر چه كالا و پول نقد دارد، در سر سال خمسى حساب كرده و قيمتگذارى مىكند و سپس مجموعۀ آن را با سرمايه اصلى مىسنجد، اگر چيزى اضافه بر سرمايه موجود باشد، سود محسوب مىشود و به آن خمس تعلق مىگيرد.
س 986: سر سال خمسىام را اوّل ماه سوم سال گذشته قرار دادهام و در همين تاريخ براى محاسبۀ خمس سود حساب بانكىام مراجعه كردم، آيا اين روش براى حساب سال مالى درست است؟ ج: ابتداى سال خمسى شما، روزى است كه براى اولين بار سود قابل دريافت براى شما حاصل شده است، و تأخير ابتداى سال از آن روز براى شما جايز نيست.
س 987: اگر وسائل و چيزهاى مورد نياز زندگى مانند ماشين، موتور، فرش كه خمس آن داده نشده است، فروخته شود، آيا پس از فروش بايد خمس آنها فوراً پرداخت شود؟ ج: وسايل ذكر شده اگر جزو احتياجات زندگى بوده و از درآمد بين سال آن را تهيّه كرده است، پول فروش آن خمس ندارد، ولى اگر وسايل را با پولى كه سال بر آن گذشته بدون اداى خمس تهيّه كرده، بايد خمس پول خريد آنها را بدهد، هر چند آن وسايل را نفروشد و اگر حساب سال نداشته در مورد پول خريد آنها بايد با يكى از نمايندگان ما مصالحه نمايد.
س 988: كسى كه نياز به تهيۀ يكى از لوازم خانگى مانند يخچال دارد و استطاعت خريد آن را يكجا ندارد و ماهيانه پولى پسانداز مىنمايد تا وقتى كه پول به حد لازم رسيد، آن را خريدارى نمايد، اكنون كه سال خمسى او رسيده، آيا به پولى كه به اين منظور كنار گذاشته شده، خمس تعلق مىگيرد؟ ج: پول پسانداز شده اگر جهت تهيّه ما يحتاج زندگى در آينده نزديك (مثلاً دو تا سه ماه پس از پايان سال خمسى) مورد نياز باشد، خمس ندارد.
س 989: اگر كسى قبل از سال خمسىاش، مقدارى از در آمد خود را به كسى قرض دهد و بعد از گذشت چند ماه از سر سال خمسى خود آن را دريافت كند، اين مبلغ چه حكمى دارد؟ ج: پرداخت خمس قرض پس از گرفتن آن از بدهكار، واجب است.