عمل نمايد، و اگر نتواند ظنّ بدست آورد كافى است نماز را به هر جهتى كه احتمال مى‌دهد قبله در آن باشد، بجاى آورد. گرچه احوط آن است كه نماز را به چهار جهت بجاى آورد. اين در جايى است كه بتواند با شناخت قبله رو به قبله باشد و اگر جز در تكبيرة الاحرام نتواند، بدان اكتفا كند و اگر اصلاً نتواند، شرط استقبال ساقط مى‌شود.

و جايز است انسان قبل از وقت نماز اختياراً با هواپيما مسافرت كند هر چند بداند در هواپيما ناچار به نماز فاقد شرط استقبال و استقرار خواهد شد.

مسأله 83 اگر شخص سوار هواپيمايى شود كه سرعت آن برابر سرعت حركت زمين باشد و از شرق به غرب حركت كند و مدتى به گردِ زمين بچرخد، احتياط واجب آن است كه در هر بيست و چهار ساعت، نمازهاى پنجگانه را به نيّت قربت مطلق بجاى آورد. ليكن روزه را بايد قضا كند.

و اگر سرعت هواپيما دو برابر سرعت حركت زمين باشد، طبيعتاً هر دوازده ساعت يك بار به گرد زمين خواهد چرخيد، و در بيست و چهار ساعت دو بار فجر و زوال و غروب خواهد داشت. و احتياط واجب آن است كه با هر فجر نماز صبح و پس از هر زوال نمازهاى ظهر و عصر و پس از هر غروب، نمازهاى مغرب و عشا را بجاى آورد.

و اگر با سرعت بالايى به گرد زمين بچرخد و مثلاً هر سه ساعت يا كمتر يك بار زمين را دور بزند، به هنگام هر فجر و زوال و غروب، نماز واجب نيست و احتياط واجب آن است كه در هر بيست و چهار ساعت، به نيّت قربت مطلق، نمازهاى پنجگانه را بجاى آورد، با اين ملاحظه كه نماز صبح را ميان طلوع فجر و آفتاب و نمازهاى ظهر و عصر را ميان زوال و غروب و نمازهاى مغرب و عشا را ميان غروب و نيمۀ شب بجاى آورد.

از اين مسأله، روشن مى‌شود كه اگر سرعت آن برابر سرعت حركت زمين است و از مغرب به مشرق مى‌رود بايد نمازهاى پنجگانه را در اوقات خود بجاى آورد. و همچنين اگر سرعت آن كمتر از سرعت حركت زمين باشد، امّا اگر سرعت آن بسيار بيشتر از سرعت حركت زمين باشد، به صورتى كه مثلاً هر سه ساعت يا كمتر يك بار زمين را دور بزند، حكم مسأله از آنچه گذشت، روشن مى‌شود.

مسأله 84 اگر آن كه وظيفه‌اش روزه گرفتن در سفر است، پس از طلوع فجر در شهر خود، با نيّت روزه، از طريق هوايى سفر كند و به شهرى برسد كه هنوز فجر طلوع نكرده است، مى‌تواند بخورد و بياشامد و. .

مسأله 85 اگر كسى در ماه رمضان پس از زوال خورشيد، از شهر خود سفر كند و به شهرى برسد كه در آن هنوز وقت زوال نشده است، به احتياط واجب بايد امساك كند و روزۀ خود را به پايان برساند.

مسأله 86 اگر كسى كه وظيفه‌اش روزه گرفتن در سفر است، از شهر خودش كه هلال رمضان در آن ديده شده به شهرى سفر كند كه به دليل اختلاف افق آن هنوز هلال در آن ديده نشده است، روزۀ آن روز بر او واجب نيست؛ و اگر در شهرى كه هلال ماه شوّال در آن ديده شد عيد