احكام مسجد اين است كه حرام است نجس كردن مسجد و واجب است برطرف كردن نجس از مسجد و جايز نيست شخص جنب و يا زن حائض وارد مسجد شود و ديگر احكامى كه تابع عنوان مسجد بودن اوست، اين قبيل احكام با برطرف شدن عنوان مسجديت برداشته مى‌شود، گرچه احتياط مستحب آن است كه با رفتن عنوان مسجدى، آن احكام باز رعايت شود.

و از احكام وقف بودن اين است كه جايز نيست تصرف كردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمين و غيره و جايز نيست خريد و فروش آنها مگر اين كه با اجازۀ حاكم شرع يا وكيل او كه آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد، بفروشند و مبلغ آن را در نزديكترين مسجد ديگرى مصرف نمايند و يا خود مواد باقيماندۀ بنا را در مسجد ديگر نزديك آن مصرف نمايند و از اين بيان حكم مدارس و حسينيه‌هايى كه در مسير خيابانها قرار مى‌گيرند و خراب مى‌شوند، معلوم گرديد در صورتى كه وقف بوده باشند با خراب كردن آنها زمين و مواد بنا از وقفيت خارج نمى‌شود و تصرف در آنها و خريد و فروش آنها جايز نيست مگر با اجازه حاكم شرع يا وكيل او كه پس از فروش پول آنها را در نزديكترين مدرسه يا حسينيۀ ديگرى مصرف كنند و يا خود مواد باقيمانده را در اينگونه محلها با رعايت نزديكترين آنها به كار ببرند.

مسأله 48 جايز است عبور و مرور از زمين مساجدى كه در خيابان واقع شده و همچنين جايز است عبور از زمينهاى مدارس دينى و حسينيه‌هايى كه در خيابان واقع شده‌اند.

مسأله 49 آنچه از زمين مساجدى كه بعد از خيابان كشيدن باقى مانده است اگر به اندازه‌اى باشد كه مى‌شود از آنها براى نماز و ساير عبادات استفاده كرد، تمام احكام مساجد بر آن باقيمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزى آنجا را دكان و محل كار و يا خانه قرار دهد، آيا جايز است استفاده از آن به همان نحوى كه قرار داده شده است؟ در اين مورد بايد تفصيل قائل شد كه اگر استفادۀ از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن و خوابيدن در آن محل، در اين صورت اين نوع استفاده‌ها بى‌شبهه جايز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجديت، مانند اقامۀ نماز جماعت و مجالس وعظ و تبليغ از طرف غاصب مى‌باشد و با بودن اين مانع و عدم امكان استفاده در آن جهات مسجديت استفاده در جهات ديگر مانع ندارد و مانند اين است مسجدى كه در يك محل متروك قرار گرفته و از آن استفادۀ مسجدى نمى‌شود، مانع ندارد كه زمين آن مسجد محل زراعت و يا كسب قرار داده شود، ولى جايز نيست در آن محل كارهاى منافى با مسجديت انجام داد، مانند اين كه محل بازى و يا محل لهو و لعب و مانند اينها قرار گيرد و اگر متجاوزى آن مسجد را محل براى كارى كه منافات با مسجديت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا براى آن نوع كارها جايز نيست.