ملحقات رساله آيات عظام: گلپايگانى و صافى

امر به معروف و نهى از منكر

مسأله امر به معروف و نهى از منكر، يكى از تعاليم مهمّۀ اسلامى است كه حيثيّت و شرافت و بقاء عزّت و ترقى و تعالى مسلمانان و اجراء احكام و جلوگيرى از فحشاء و فساد، و تأمين امنيت اجتماعى، به آن وابسته است.

مسأله اگر معروف، واجب باشد و انسان ملتفت شود كه شخصى آن را ترك مى‌كند، امر به آن با شرائطى كه بعد ذكر مى‌شود واجب است.

مسأله معروف اگر مستحب باشد، امر به آن مستحب است و چون منكر عبارت است از فعل قبيح حرام، نهى از آن واجب است و وجوب در هر دو، وجوب كفايى است و به فعل ديگرى، ساقط مى‌شود.

شرايط امر به معروف و نهى از منكر

مسأله شرايط امر به معروف و نهى از منكر پنج چيز است:

اول: آن كه آمر و ناهى، معروف و منكر را بشناسد و يقين داشته باشد به وجوب معروف و حرمت منكر و ايمن باشد از اشتباه خودش.

دوم: آن كه احتمال بدهد كه امر و نهى او تأثير داشته باشد، پس اگر احتمال عقلايى ندهد كه امر و نهى او اثر دارد، وجوب آن ساقط مى‌شود.

سوم: آنكه كسى كه واجب را ترك نموده و يا فعل حرام را بجا آورده، اصرار به آن داشته باشد، پس اگر بداند كه مرتدع شده و بعد مرتكب نمى‌شود ساقط مى‌شود.

چهارم: آنكه واجب بودن معروف و حرام بودن منكر در حقّ فاعل، منجّز و ثابت باشد و در ترك واجب و فعل حرام عذرى نداشته باشد. پس اگر فاعل معتقد باشد به مباح بودن فعل حرامى و يا به جواز ترك واجبى، در اين صورت امر به معروف و نهى از منكر، ساقط مى‌شود. و همين طور است در هر موردى كه تارك واجب و فاعل حرام عذر داشته باشد، بلى از راه تنبيه غافل و ارشاد جاهل، تنبيه و ارشاد، لازم است.

پنجم: آن كه در امر و نهى او مفسده و ضررى نباشد، پس با احتمال عقلايى به ضرر و مفسده، ساقط مى‌شود.

درجات امر به معروف و نهى از منكر

مسأله لازمۀ ايمان به خداوند متعال و ايمان به انبياء عظام صلوات اللّٰه عليهم