فاضل : مسأله اگر انسان وصيّت كند كه چيزى مال كسى باشد و او قبول كند، مالك مى‌شود بلكه أظهر آن است كه عدم ردّ وصيّت، كافى است و نياز به قبول او نيست.

[مسأله 2700]

مسأله 2700 وقتى انسان نشانه‌هاى مرگ را در خود ديد، بايد فوراً امانتهاى مردم را به صاحبانش برگرداند (1) و اگر به مردم بدهكار است و موقع دادن آن بدهى رسيده بايد بدهد و اگر خودش نمى‌تواند بدهد، يا موقع دادن بدهى او نرسيده، بايد وصيّت كند (2) و بر وصيّت شاهد بگيرد، ولى اگر بدهى او معلوم باشد و اطمينان دارد كه ورثه مى‌پردازند وصيّت كردن لازم نيست (3)

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) خوئى ، تبريزى : يا آن كه به آنها اطّلاع دهد. .

(2) مكارم : و اگر اطمينان ندارد كه به وصيّت او عمل كنند بايد شاهد بگيرد، ولى اگر مطمئن است كه ورثه بدهى او را مى‌پردازند وصيّت لازم نيست.

(3) خوئى ، تبريزى : اگر بدهى او معلوم باشد، وصيّت كردن لازم نيست.

زنجانى : مسأله وقتى انسان نشانه‌هاى مرگ را در خود ديد، بايد فوراً امانتهاى مردم را به صاحبانش برگرداند يا به آنها اطّلاع دهد به گونه‌اى كه صاحبان مال بتوانند مال خود را در اختيار بگيرند و اگر به مردم بدهكار است و موقع دادن آن بدهى رسيده، بايد بدهد؛ مگر صاحبان مال به باقى ماندن مال يا بدهى در دست وى راضى باشند. و اگر خودش نمى‌تواند مال يا بدهى را بدهد يا موقع دادن بدهى او نرسيده يا صاحبان مال به باقى ماندن مال در دست وى راضى باشند، چنانچه بترسد كه ورثه، مال را به صاحبانش ردّ نكنند، بايد به بهترين راه ممكن؛ مثلاً با وصيّت كردن يا شاهد گرفتن يا ثبت كتبى يا ثبت رسمى يا غيره. . زمينۀ رسيدن مال را به صاحبان آن فراهم كند.

سيستانى : مسأله وقتى انسان نشانه‌هاى مرگ را در خود ديد، بايد فوراً امانتهاى مردم را به صاحبانش برگرداند يا آن كه به آنها اطّلاع دهد به تفصيلى كه در مسألۀ[2342]گذشت؛ و اگر به مردم بدهكار است و موقع دادن آن بدهى نرسيده است يا رسيده است ولى طلبكار مطالبه نمى‌كند يا مطالبه مى‌كند ولى او نمى‌تواند بپردازد؛ بايد كارى كند كه اطمينان نمايد بدهى او به طلبكار پس از مرگش داده مى‌شود مثلاً در موردى كه بدهى او براى ديگران معلوم نيست، وصيّت كند و بر وصيّت شاهد بگيرد؛ و امّا اگر مى‌تواند بپردازد و وقت آن رسيده و طلبكار مطالبه نموده است بايد فوراً بپردازد هر چند نشانه‌هاى مرگ را نبيند.

[مسأله 2701]

مسأله 2701 كسى كه نشانه‌هاى مرگ را در خود مى‌بيند، اگر خمس و زكات و مظالم بدهكار است (1) بايد فوراً بدهد و اگر نمى‌تواند بدهد چنانچه از خودش مال دارد (2) يا احتمال مى‌دهد كسى آنها را ادا نمايد (3) بايد وصيّت كند و همچنين است اگر حجّ بر او واجب باشد

. اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) سيستانى : و فعلاً نمى‌تواند بدهد، چنانچه از خودش مال دارد يا احتمال مى‌دهد كسى آنها را