نيست و جايز است متولّى وقف، بدون مراجعه به حاكم با متصرّف يا تلف‌كننده با رعايت مصلحت وقف، در مورد اجرت يا عوض آن توافق نمايد.

س 2039: زمين موقوفه‌اى وجود دارد كه داراى راهى است كه فقط براى عبور چارپايان مناسب است و در حال حاضر به سبب ساخت و ساز خانه در كنار آن بايد راه مزبور توسعه پيدا كند، آيا توسعه آن از دو طرف بطورى كه به مقدار مساوى از زمين وقفى و املاك شخصى را در بر بگيرد جايز است؟ و بر فرض عدم جواز، آيا جايز است براى توسعه راه، آن مقدار از زمين وقفى از متولّى آن اجاره شود؟ ج: تغيير وقف به محلّ عبور و جاده جايز نيست، مگر آنكه ضرورت الزام‌آورى آن را اقتضا كند و يا خود موقوفه براى انتفاع از آن نياز به آن راه داشته باشد، ولى اجاره زمينى كه وقف منفعت است براى توسعه راه عبور و مرور با رعايت مصلحت وقف اشكال ندارد.

س 2040: زمينى بيست سال پيش وقف اهالى منطقه‌اى شده تا اموات خود را در آن دفن كنند و واقف توليت آن را براى خودش و سپس براى يكى از علماى شهر كه در وقفنامه ذكر كرده قرار داده و كيفيت انتخاب متولّى بعد از عالم مزبور را هم معيّن نموده است، آيا متولّى كنونى حقّ تغيير وقف يا تغيير بعضى از شرايط آن و يا اضافه كردن شرايط ديگر به آن را دارد؟ و اگر اين تغيير بر جهتى كه زمين براى آن وقف شده تأثير بگذارد، مثل اينكه آن را ايستگاه ماشين نمايد، آيا موضوع وقف به حال خود باقى مى‌ماند؟ ج: با اين فرض كه وقف از نظر شرعى با تحقق قبض، محقق و نافذ شده است، ديگر تغيير و تبديل آن و همچنين تغيير بعضى از شرايط و يا اضافه كردن شرايط جديد به آن توسط واقف يا متولّى جايز نيست و با تغيير وقف از حالت قبلى‌اش، وقفيّت آن زايل نمى‌شود.

س 2041: فردى مغازه خود را براى ايجاد صندوق قرض الحسنه وابسته به مسجد وقف كرده و از دنيا رفته است و چندين سال است كه آن مكان بسته مانده و در حال حاضر در معرض خرابى است، آيا استفاده از آن براى كارهاى ديگر جايز است؟ ج: اگر وقف مغازه براى ايجاد صندوق قرض الحسنه در آن، محقق شده باشد، و فعلاً نيازى به ايجاد صندوق قرض الحسنه در آن مسجد نباشد، استفاده از آن براى صندوقهاى قرض الحسنه‌اى كه وابسته به مساجد ديگر باشد، اشكال ندارد و اگر اين هم ممكن نباشد استفاده از آن در هر كار خيرى جايز است.

س 2042: شخصى قطعه زمينى را با سهم آب آن براى خواندن تعزيه امام حسين «عليه السلام» كه در يكى از شبهاى محرم يا صفر و در شب شهادت امير المؤمنين «عليه السلام» در مسجد «الحيّ» برگزار مى‌شود، وقف نموده است و بعداً به يكى از ورثه‌اش وصيّت كرده كه آن زمين را در اختيار وزارت بهداشت قرار بدهد تا بيمارستانى در آن ساخته شود، اين كار چه حكمى دارد؟ ج: تغيير و تبديل وقف از وقف منفعت به وقف انتفاع، جايز نيست، ولى اجاره دادن آن براى ساخت بيمارستان و مصرف اجاره آن در جهت وقف، به شرطى كه به مصلحت وقف